Andrés H. Valberg fæddist á Syðri-Mælifellsá í Skagafirði 15. október 1919. Foreldrar hans voru Hallgrímur A. Valberg frá Reykjavöllum, bóndi á Mælifellsá og Kálfárdal, bjó síðast á Sauðárkróki, og Indíana Sveinsdóttir frá Mælifellsá. ,,Andrés var alinn upp á Mælifellsá hjá foreldrum sínum fyrstu þrjú árin, flutti þaðan í Kálfárdal í Gönguskörðum, bjó þar til 1931 og á Sauðárkróki til ársins 1946. Hann gekk í farskóla og í barna- og unglingaskólann á Sauðárkróki. Á efri árum þreytti hann próf frá Leiðsögumannaskólanum í Reykjavík. Hann var virkur í skátafélaginu Andvara á Sauðárkróki og stundaði ýmsar íþróttir. Á Sauðárkróki stundaði Andrés ýmsa vinnu, var sjómaður, loðdýrabóndi og verkamaður. Eftir að hann flutti til Reykjavíkur, 1946, tók hann meirapróf bifreiðastjóra og var leigubílstjóri um nokkurra ára skeið. Andrés vann lengst af við járn- og trésmíðar á eigin verkstæði. Hann var kunnur hagyrðingur og var virkur í kvæðamannafélaginu Iðunni frá árinu 1957 og var heiðursfélagi þar. Oft var hann fenginn til þess að skemmta fólki með kveðskap sínum. Hann var afkastamikill safnari. Stærst safna hans eru forngripa- og fornbókasafn og náttúrugripasafn. Þessi söfn hefur hann gefið Byggðasöfnunum á Skógum og á Sauðárkróki og í Varmahlíðarskóla í Skagafirði. Á síðari árum stundaði Andrés ritstörf og átti hann í fórum sínum nokkur handrit, heimildir um horfinn tíma; vinnuhætti, mannlýsingar vísur og ljóð. Hann setti upp tvær náttúrugripasýningar. Rit eftir Andrés, sem komið hafa út: Stuðlastrengir, 1949, 1960, 1970. Hreyfilsljóð, 1953. 100 skagfirskar hringhendur, 1983. 100 dýrtrímaðar lausavísur, 1994. Þorbergur frá Sauðá, í Skagfirðingabók, 1998. Skagfirðingur skýr og hreinn, æviminningar, 2000."
Andrés kvæntist 1951 Jóhönnu Þuríði Jónsdóttur frá Fagurhólsmýri, þau eignuðust þrjú börn, fyrir átti Andrés son.
Published
Partial
Final
SUP
IS-HSk
Rímnahandrit sem Andrés H. Valberg safnaði.
Úr dánarbúi Andrésar Valberg. Barst safninu 2006 eftir að hafa verið í viðgerð.
Var áður í öskju 116.
https://handrit.is/is/manuscript/view/Lbs04-5643#side_ Sótt 21.12.2016.
http://heimskringla.no/wiki/Illuga_saga_Tagldarbana Sótt 21.12.2016.
"Illuga saga Tagldarbana gerist á 10. öld og segir frá svaðilförum Illuga víða um lönd og viðskiptum hans við tröll og víkinga, unz hann fellur í liði Eiríks jarls í Svoldarorrustu árið 1000. Um aldur sögunnar er vant að segja með nokkurri nákvæmni. Illuga Tagldarbana er fyrst getið í heimild frá 14. öld, Ölafs sögu Tryggvasonar í Flateyjarbók. Þar er hann talinn með köppum Eiríks jarls ... Á 17. öld hafa menn þekkt sagnir um Illuga Tagldarbana, eins og þessi alkunna vísa síra Hallgríms Péturssonar ber vitni um:
Eg er að tálga horn í högld,
hagleiksmenntin burt er sigld.
Illugi deyddi tröllið Tögld,
trúi eg hún væri brúnaygld.
... Ákveðnasta bendingin um aldur sögunnar eru þó rímur af Illuga kerlingarfífli (viðurnefnið dregið af uppvexti Illuga með míður sinni) eftir Þormóð skáld Eiríksson í Gvendareyjum (f. 1668, d. eftir 1741). Rímurnar ná aðeins yfir 6 fyrstu kapitula sögunnar. ...Þrátt fyrir þennan og annan mun sýna rímurnar, svo langt sem þær ná, að á dögum Þormóðar var sagan þegar til í meginatriðum eins og þessi. Hún er því ekki yngri en frá 17. öld eða fyrstu áratugum 18. aldar, þótt eitthvað kunni að hafa verið orkað á hana til breytinga síðar. Þess skal getið til að koma í veg fyrir misskilning, að til er önnur Illuga saga Tagldarbana (Lbs. 1767 4to), er á ekkert skylt við þessa nema nafnið." Guðni Jónsson gaf fyrst út söguna á printi 1946. "Þrjú handrit eru til af henni [sögunni] í Landsbókasafni, öll frá síðasta fjórðungi 19. aldar. Hafa aðeins tvö þeirra sjálfstætt gildi, Lbs. 1602, 4to skrifað af Guðbrandi Sturlaugssyni í Hvítadal, og Lbs. 1511, 4to, skrifað af Magnúsi Jónssyni Tjaldanesi. Guðni taldi hið síðarnefndar yfirleitt betra og prentaði söguna eftir því handriti. (Íslendinga sögur III. bindi. Snæfellinga sögur. Guðni Jónsson bjó til prentunar. Íslendingasagnaútgáfan, Reykjavík, 1946, bls. viii-x.)
Published
Sagan af Illuga Tagldarbana. Sagan hefur verið þekkt á 17. öld eins og samnefndar rímur benda til. Ekki er vitað hvenær þetta handrit er ritað en það er fornt að sjá. Gæti verið frá 18.-19. öld.
[1] Rímnatal I. Finnur Sigmundsson tók saman. Rímnafélagið, Reykjavík, 1966. Bls. 131-132.
Guðmundur er talinn hafa fæðst að Stöpum á Vatnsnesi en átti lengi heima á Arnarstapa á Snæfellsnesi. Hann átti við krankleika stríða allt frá barnæsku en hann gat ekki stigið í fæturnar. Hann var talinn gáfaður og var víðlesinn. Hann hafði ofan af fyrir sér með barnakennsku. Hann var ,,mikilvirkasta rímnaskáld sinnar tíðar, en einnig orti hann fjölda kvæða um margvísleg efni".
Published
Rímur af Finnboga ramma voru ortar af Guðmundi Bergþórssyni (1657-1705) árið 1686. Á titilsíðu handrits segir: "Rímur af Fimboga ramma kveðnar af Guðmundi Berþórssyni og nú að níu skrifaðar Árið 1844". Ekki vitað hvert ritaði þetta handrit.[1]
[1] Rímnatal I. Finnur Sigmundsson tók saman. Rímnafélagið, Reykjavík, 1966. Bls. 181-182.
https://handrit.is/en/manuscript/view/is/Einkaeign-0014 Sótt 21.12.2016.
Ritið var ljósmyndað 30.nóvember 2016 af Helga Bragasyni, Landsbókasafni. Liður í verkefni sem styrkt var af Þjóðskjalasafni Íslands. Með því að smella mús á mynd má skoða stafræna útgáfu af skjalinu í heild sinni. Ritið var einnig ljósmyndað af HSk, 17.01.2017 af Sólborg Unu Pálsdóttur.
Lítið er vitað um ætt og uppruna Kolbeins. Kolbeinn bjó um skeið á Dagverðará við Breiðavík. Mikill kveðskapur hefur varðveist í handritum, þar á meðal rímur af Gretti, af Gunnari Hámundarsyni og af Tíódel riddara.[1]
Published
"Rímur af Gunnari Hámundarsyni, eftir Kolbein Grímsson, 16 að tölu, ortar fyrir Magnús Jónsson sýslumann í Strandasýslu." Líklega eina handritið sem til er af þessari rímu. "Eitt eða fleiri erindi vantar aftan af handritinu. Neðsta ljóðlína er upphaf að nafngátu höfundar." Í Rímnatali er talið víst að höfundur sé Kolbeinn jöklaraskáld og líklega er handritið sjálft ritað seint á 17. öld.[1]
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.
Rímnatal I. Finnur Sigmundsson tók saman. Rímnafélagið, Reykjavík, 1966. Bls. 110.
https://handrit.is/en/manuscript/view/is/Einkaeign-0015 . Sótt 21.12.2016.
Ritið var ljósmyndað í nóvember 2016 af Landsbókasafni. Liður í verkefni sem styrkt var af Þjóðskjalasafni Íslands. Með því að smella mús á mynd má skoða stafræna útgáfu af skjalinu í heild sinni.
"Jón Guðmundsson (17. öld) í Rauðseyjum var með fyrirferðarmestu rímnaskáldum 17. aldar. Ókunnugt er um foreldra hans, fæðingarár og dánarár ..."
Published
Egils rímur Skallagrímssonar eftir Jón Guðmundsson í Rauðseyjum, ortar 1643 fyrir Eggert Björnsson.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.