Showing 501 results

Archival descriptions
Sölvi Helgason: Skjalasafn
Print preview Hierarchy View:
Ascending

423 results with digital objects Show results with digital objects

Síða 2, framhlið

Síða 2, framhlið

Á þessari síðu er niðurlag kaflans um samlagningu og henni fylgt eftir með dæmi áður en kafli um frádrátt tekur við.

Síða 2, framhlið

Síða 2, framhlið

Síðan hefst á hugleiðingum um dauðann og samband sálar og líkama því næst snýr Sölvi sér að nafngreindum prestum sem hann telur vitlausa og ekki skilja hvað felist í sögninni að sálast.
En þetta eru Jörgen Kröyer prestur á Helgafelli í Reykjadal, nafngreindur prestur á Skinnastöðum (en erfitt er að greina hvert seinna nafnið er en það er líklega Hjörleifur Guttormsson sem var prestur á Skinnastöðum frá 1849 – 1870) og loks Jón Ingjaldsson prestur á Húsavík.

Síða 2, framhlið

Síða 2, framhlið

Áframhald á umfjöllun um ólíkar gerðir eldfjalla og „Baulutegundin“ er Sölva sérstaklega hugleikinn en hann og Eggert Ólafsson hafa einir tekið eftir ákveðnum einkennum tegundarinnar.

Síða 2, framhlið

Síða 2, framhlið

Sölvi heldur áfram að fjalla um þá sem hafa níðst á honum og beitt órétti. Á þessari síðu eru allnokkur hópur manna nafngreindur en það eru m.a.: Björn og Anna á Skálá, Hafsteinn á Möðruvöllum (Pétur Havsteen amtmaður) ,Stefán Jónsson, Árni Þorsteinsson, Eggert Briem, Sigfús Skúlason, Jónas Jóhannesson, Ari Arason Flugumýri, Eyjólfur Jóhannesson, Gísli Konráðsson, Jónas Jóhannesson, Jóhann Sölvason í Ærlækjarseli, Kobbi (væntanleg Jakob Pétursson í Breiðumýri), Pétur Pálmason, Jón Bjarnaon,
Sérstaklega tekur hann fram að sýslumaðurinn Eggert Briem og amtmaðurinn Pjetur Havsteen geri sér far um að skipa og hvetja menn í Þingeyjarsýslu, bæði munnlega og skriflega, til að pína, kvelja og þræla Sölva

Síða 2, opna

Síða 2, opna

Sölvi heldur áfram að úthúða mönnum vegna óréttlátrar meðferðar á sér. Leggur mikla áherslu á sakleysi sitt og segir menn ljúga upp á hann þeim sökum sem á hann eru bornar. Tekur sérstaklega fram að Sigfús Skúlason sýslumaður hafi logið upp á sig bókarþjófnaði. Sölvi fullyrðir að hann hafi átt margar þessar bækur árum saman. Á seinni síðu opnunar ræðir hann mest um drottinn, hans helstu stoð gegn ilsku djöfulsins og hans fylgjenda.

Síða 3, bakhlið

Síða 3, bakhlið

Handritið hefst á níðvísu sem Sölvi kallar „Grafskrift“ Jóa Sölvasonar í Ærlækjarseli sem fær fær ekki falleg eftirmæli frá Sölva. Á eftir fylgir frásögn Sölva sem fjallar greinilega um þau þáttaskil þegar Sölvi var fluttur frá Ærlækjarseli til Húsavíkur árið 1854 þar sem var réttað yfir honum og hann loks dæmdur betrunarvistar í Kaupmannahöfn. Handritið virðist vera ritað bæði í Ærlækjarseli og á Húsavíkurbakka hjá sýslumanninum. Fyrst virðist hann vera í Ærlækjarseli þaðan sem hann býst við að verða fluttur á Bakka (Húsavíkurbakka) til Skúlasonar. (Hér er væntanlega átt við Sigfús Skúlason sýslumann sem kallaði sig Sigfús Schulesen. Sölvi virðist rita nafn hans á ýmsa vegur en notast yfirleitt ekki við skírnarnafnið). Sölvi segir upp og ofan af því sem fram fer og augljóst er að Sölvi býst ekki við öðru en að fá dóm fyrir sakir sem hann sver af sér. Þar sem frásögninni sleppir virðast hafa liðið þrír dagar frá því hann kom til Schulesen sýslumanns.

Síða 3, bakhlið

Síða 3, bakhlið

Hér er allt í einu farið að fjalla um hvernig fólk eigi ekki skilið að komast í ríki guðs og Kobbi og fólkið í Ærlækjarseli er nefnt sérstaklega.

Síða 3, bakhlið

Síða 3, bakhlið

Sölvi ræðir visku og mátt drottins sem veitir honum styrk í þeim raunum sem hann má þola í kringum réttarhöldin.

Síða 3, framhlið

Síða 3, framhlið

Eftir að Sölvi fjallar um samband sitt við Guð snýr hann sér að höfðingjunum og þeirra sambandi við þann í neðra. Hann segir alla þjóðina fylgja höfðingjunum í djöfulskap þeirra en aðgreinir 50 kristilega menn og sjálfan sig. Þetta gerir hann víða í textum sínum. Það er engu líkara en þetta séu þeir einu í öllu landinu sem ganga á vegum drottins, hinir eru ofurseldir djöflinum. Sértaklega nefnir hann Sigfús Skúlason og Stefán Jónsson og níðingsskap þeirra í sinn garð í tengslum við dómsmálið 1854. Þeir virðast segja Sölva hafa játað glæpi sína en það segir Sölvi vera lygi.

Síða 3, framhlið

Síða 3, framhlið

Á þessari síðu má sjá ljóð í ellefu tölusettum erindum sem virðist vera að mestu níð um „þrælmennið“ Kristján Árnason í Ærlækjarseli eins og Sölvi kallar hann í neðanmálsgrein í handritinu.

Síða 3, opna

Síða 3, opna

Áfram heldur kennslustundin i deilingu en neðst á seinni síðu opnu eru einhvers konar talnatöflur.

Síða 4, bakhlið

Síða 4, bakhlið

Hér segir sögumaður að Sölvi hafi kveðið vísur um mannanöfn í ferskeyttum stíl til þess að sýna snilli sína. En ljóðin eru að mestu upptalning á nöfnum sem skáldið fellir í formið.
Á seinni hluta síðunnar segir sögumaður að ljóðunum sé líka beint að Breiðumýri og illri meðferð á Sölva. Ekki er gott að sjá hvernig það gengur upp en mögulega er á við ljóð sem á að koma í framhaldi af textanum en það er þá glatað.

Síða 4, bakhlið

Síða 4, bakhlið

Útskýringum á deilingu tugabrota líkur en viðtekur óskyld umfjöllun um helstu fjandmenn Sölva á Norðurlandi og koma þar mörg kunnugleg nöfn fyrir, t.d. telur Sölvi Heimilislífið í Ærlækjarsel það guðlausasta sem hann hefur nokkurn tímann kynnst.

Síða 4, bakhlið

Síða 4, bakhlið

„Þannig úir og grúir vesalings Ísland allt, af blóðsugum, níðingum og afglöpum, sem gera hvert ódæðaverkið hinu verra“
Þessi tilvitnun er efst á síðunni og er lýsandi fyrir það sem á eftir fer en sögumaður segir að þessar blóðsugur, sem sagt höfðingjarnir landsins hafi sett sig í Guðs stað. Hann gerir greinarmun á höfðingjunum og þrælum þeirra sem fylgja þeim í blindni en til er þriðju flokkur manna að mati sögumanns sem reyndar er býsna fámennur eða 50 manns en þeir eru öllu skárri en aðrir Íslendingar. Þeir taka sér kenningar Sölva til fyrirmyndar og reyna að hafa þær að leiðarljósi í lífi sínu. En það fer hratt fækkandi í þessum hóp en þegar mest var taldi hann nokkur hundruð manns.
Þegar sögumaður hefur dregið upp þessa mynd af ægivaldi höfðingjanna tilgreinir hann þann hóp manna sem eru hvað verstir og að sama skapi ýmsa staði, sýslur og bæi þar sem ástandið er hvað verst að hans mati. En þar má greina helstu fjandmenn Sölva og staði tengda honum með einum eða öðrum hætti.
Húnavatns, Skagafjarðar og Þingeyjarsýslur fá ekki góða einkunn. Það fær heldur ekki fólkið á Akureyri, Húsavíkurbakka, Laxamýri, Breiðumýri, Ljósavatni, Skálá og Ystafelli.
Helstu fjandmenn og örlagavaldar í lífi Sölva er nefndir sérstaklega, þeir sýslumenn Eggert Briem og Sigfús Skúlason. Aðrir sem sögumanni finnst vert að nefna í þessu sambandi eru Jakob Þórarinsson johnsen (Gæti verið verslunarstj. á Húsavík) og Jakob Pétursson hreppstjóri á Breiðumýri. Ari Sæmundsen. Hafstein (Pétur Havsteen) og Björn á Skálá og Önnu hans.

Síða 4, bakhlið

Síða 4, bakhlið

Þessi síða hefst á níðvísu um Jóa Sölvason, þeirri sömu og birtist sem grafskrift á bakhlið síðu þrjú, en hér hefur öðru erindi verið bætt við. Í framhaldinu fer frásögn sem undirstrikar skoðun Sölva á manninum.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Sölvi fer ófögrum orðum um vistina í Ærlækjarseli og segir þann stað næst verstan á Íslandi en aðeins Skálá í fæðingarsveitinni er verri, hjá þeim Birni (hreppstjóra, áður á Ystafelli) og Önnu konu hans sem Sölvi segir hafa „járnsál“

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Hér vantar greinilega framan á frásögnina þar sem vantar framan á fyrstu málsgrein síðunnar. En á síðunni fjallar sögumaður um lygina sem beint er gegn Sölva. Henni skiptir hann í þrjá flokka. Í fyrsta lagi sökunum sem logið er upp á hann. Í öðru lagi bera þeir víst út óhróður um bók hans og segja hana ekki vera anna en last og níð um höfðingja landsins og í þriðja lagi ljúga þeir því að Sölvi hafi gengist við glæpum sínum.
Þegar hér er komið sögu er greinilega búið að dæma í máli Sölva því fjallað er um yfirvofandi flutning til Kaupmannahafnar. Þó ekki sé farið um það mörgum orðum er greinilegt að sögumanni er niðri fyrir og fjallar um hvernig lygin hefur gert Sölva að táknmynd djöfulsins í landinu.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Sögumaður heldur umfjöllun sinni áfram og snýr sér að Breiðumýri. Ljóðið fjallar um Sölva en athygli vekur hvernig sögumaður tekur til máls eftir ljóðið. Í þessum texta eru öll orð ljóðsins undirstrikuð en sögumaður tekur fram að svo sé ekki gert í bókinni, þ.e. sögumaðurinn er á þessum síðum að fjalla um fyrri verk Sölva.
Þetta er prýðisdæmi um hvernig Sölvi notar mismunandi sjónarhorn á frumlegan og greinilega skáldlegan hátt. Þar sem ganga má út frá því að hann skrifi þetta sjálfur.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Saga af djöflinum og hans fylgjendum. Gróteskar lýsingar á því hvernig m.a. djöfullinn étur og drepur Skagfirðinga.

Síða 4, opna

Síða 4, opna

„Enginn maður á landinu getur né staðið, legið, hvílt sig né gert neitt verk, annað en undir þeirra valdi … eftir þeirra tilskipunum, ógnunum og lygavitleysum.“
Þessi tilvitnun af síðunni kjarnar umfjöllunarefnið ágætlega en þar fjallar sögumaður um ægivald íslenska höfðingjaveldisins. Hvernig þeir hafa tangarhald á öllu og öllum í samfélaginu, jafnvel kirkjunni sem virðist að dómi sögumanns boða eitthvað annað en hið sanna guðsorð.

Síða 4, opna

Síða 4, opna

Umfjöllun um tugabrot heldur áfram og sýnt með dæmum hvernig beri að nota frádrátt og margföldun í þeim. Í lok síðunnar hefst kaflinn um deilingu tugabrota.

Síða 5, bakhlið

Síða 5, bakhlið

Áfram er farið yfir níðingsverkin sem unninn eru á Sölva sem heldur áfram að skrifa þrátt fyrir að skrif hans hafi verið gerð upptæk og brennd. Hann verður hins vegar að gæta þess vel að finna góða felulstaði svo það endurtaki sig ekki. Sölvi er píndur til að vinna 10000 dagstörf hvern dag. Þetta orðalag um störf kemur oft fyrir í textanum og stundum er talað um lögstörf. Farið yfir alla þá vinnu sem hann hefur innt af hendi, í varðhaldinu, án þess að hafa fengið greitt fyrir. Vegna þessara miklu afkasta er hann talinn göldróttur eða að hann sé jafnvel djöfullinn sjálfur því enginn venjulegur maður geti afkastað eins og Sölvi gerir.

Síða 5, framhlið

Síða 5, framhlið

Þó ekki sé getið eftirnafna fjallar Sölvi hér, án nokkurs vafa, um góðkunningja sína þá Jóhannes Sölvason og Jakob Pétursson. Nöfn þeirra koma ítrekað upp í umfjöllun Sölva um handtökuna og réttarhöldin á Norðausturlandi árin 1853-54 og er umfjöllunin á þessari síðu mjög áþekk.

Síða 5, opna

Síða 5, opna

Á þessari opnu er lýst þeirri meðferð sem Sölvi má þola í varðhaldi í aðdraganda réttarhaldanna vorið og sumarið 1854. Vissulega er stuðst við staði og persónur sem komu raunverulega við sögu þess tímabils í ævi Sölva. Varast ber þó að meðhöndla þessa frásögn sem heimild um það sem gerðist og ósennilegt að það hafi verið ætlun höfundar. Fremur má álykta að um skáldverk sé að ræða en mörg einkenni þess konar verka prýða fráögnina. Til marks um það má nefna að sögumaður með góða yfirsýn yfir sögusviðið segir sögu Sölva og samtöl birtast á milli sumra þeirra persóna sem eru í sviðsljósi atburðana.
Á fyrri síðu opnunnar eru atburðirnir settir niður á tiltekinn dag þann 6 mars frekar en maí árið 1854. Sölvi er enn í haldi og er rekið hvernig eigur hans eru gerðar upptækar, fjármunir sem lausamunir ýmsir, t.d. verkfæri og því sem eftir var af Sjö miljóna arka bókinni (verk sem kemur ítrekað við sögu í þessum handritum). Sölvi virðist þarna vera vistaður á Laxamýri og og nýttur til vinnu við að gera garð umhverfis túnið. Sérstaklega eru nefndir þeir Jakob Þórarinsson og Stefán Jónsson sem gætu verið gæslumenn hans. Því næst er lýst atburði þar sem Sölvi er barinn þannig að stór sér á honum og síðan komið fyrir í gapastokk. Atburður þessi er sviðsettur af sögumanni og samtöl milli Sölva og gæslumanna hans gæða hana lífi en það hefst á þessum orðum Sölva:
„Ég er Sölvi spekingur – ef þið viljið gera níðingsverk á mér – þá er það ykkar synd, mitt er sakleysið.“ Á eftir fer að því er virðist undarleg lofræða um Sölva um atgervi hans og gáfur sem svo endar með því að þeir skipa honum að leggjast niður svo þeir geti barið hann. Þegar þeir hafa lokið við sér af er hann bundinn aftur og settur í gapastokk yfir nóttina á meðan velta þeir því fyrir sér hvort þeir ættu frekar að drepa hann.
Á seinni síðu opnunnar heldur sögumaður áfram að lýsa raunum Sölva í varðhaldi og flutningum á milli bæja. Hann víkur sérstaklega að ásökunum Sigfúsar sýslumanns um bókaþjófnaðinn sem samkvæmt þessari frásögn er helber lygi. Í Lokin snýr hann sér að innihaldi Sjö milljóna arka bók Sölva og segir að hún hafi aðeins verið stutt ágrip af framferði þeirra höfðingjana.

Results 171 to 255 of 501