Showing 368 results

Archival descriptions
Sölvi Helgason: Skjalasafn Text
Advanced search options
Print preview Hierarchy View:

368 results with digital objects Show results with digital objects

Skjal 1, framhlið

Framan af ávarpar sögumaður lesandann og leggur honum lífsreglurnar en undir lokin beinir hann athyglinni að spekingnum Sölva og hans miklu afrekum. En hann fullyrðir að lykill allrar þekkingar sé fundinn af sjálfum Sólon spekingi.

Skjal 1, framhlið

Titill: Dagpóstur
Sölvi er að morgni í febrúar sendur aftur að stað um allt Austurland af höfðingjunum á Norðurlandi, erfitt er að átta sig á hvert tilefnið er en á þeim síðum sem hér eru saman er Sölvi víða um land og þarf tilneyddur að bera eða draga á eftir sér þungar birgðir sem hann er tilneyddur til að . Sögumaður ávarpar Sölva sjálfan og mest er fjallað um yfirnáttúruleg afköst Sölva sem er greinilega enginn venjulegur maður. Hann getur að sögn sögumanns slegið 2000 dagslætti á meðan venjulegur húskall ræður ekki lengur við að slá nema sem nemur 3 dagsláttum á viku. Þetta gerir hann allt með hjálp drottins. Forsendurnar eru þær að Sölvi skilur lífið ljósið og náttúruna, hann þekkir öflin og hefur tekið þau í sína þjónustu. Lýsingar sem þessar eru algengar í textum Sölva og varpar ekki síst ljósi á heimssýn Sölva sem er mjög í anda þess sem einkenndi rómantíkina í upphafi, þar sem litið var á náttúruna sem eina heild og manninn sem hluta af henni.

Skjal 1, framhlið

Sölvi kynnir fyrir lesandanum mun á sérhljóði (sem hann kallar hljóðstaf) og samhljóði áður en hann fer í gegnum þessar skrifreglur lið fyrir lið.

Skjal 1, framhlið

Tafla með upplýsingum um reikistjörnur sólkerfisins. Fjarlægð þeirra frá sólu, þvermál þeirra og snúningshraði.

Síða 1, framhlið

Á þessari síðu er Sölvi augljóslega að bregðast við ákærum Sigfúsar Skúlasonar sýslumanns í Eyjafirði um bókaþjófnað. Sölvi lýsir því hvernig hann ýmist kaupir, selur eða gefur bækur á ferðalögum sínum. Hann nafngreinir menn sem hann hefur keypt af bækur, t.d. segist hann hafa keypt bækur af Jóni Bónda á Haukagili í Vatnsdal. Nokkuð af þeim bókum segir Sölvi að hafi verið óseldar þegar haldið var austur og þar hafi hann ýmist selt þær eða gefið. Hann rifjar jafnframt upp ákærur Daníels Jónssonar á hendur sér fyrir bókaþjófnað og minnist á Eggert Briem sem dæmdi í því máli. Hann furðar sig á að Sigfús hafi getað án nokkra sannana gert upptækar þær bækur sem hann þóttist eiga. Sölvi gerir sjálfur grein fyrir að minnsta kosti hluta þessara bóka og nefnir m.a. að hann hafi fengið Mynstershugleiðingar hjá Ólafi bókbindara á Ystu-Grund í Skagafirði (Ólafur Guðmundsson 1808-1853).

Síða 01, framhlið

Á þessari síðu ávarpar sögumaður Sölva og hughreystir hann með því að réttlætinu verði fullnægt hinum megin grafar. Þar verði þeim refsað sem hafi gert á hlut hans en hann njóti ávaxtana af dyggðugu lífi sínu á jörðinni.

Skjal 1, framhlið

Ljóð sem virðist vera ein samhangandi frásögn á bæði framhlið og bakhlið. Erfitt að greina einhver skil á milli erinda og formið virðist ekki vera mjög fast í reipunum en ljóðlínurnar eru mislangar. Fyrst eru óvildarmenn á Sölva í Ærlækjarseli tilgreindir en síðan beinist athyglin að píslum Sölva og sambandi hans við Guð.

Síða 1, framhlið

Hefst á þessum orðum: „Þessir tveir uppáhalds synir og vinir andskotans“
umfjöllun um þessa syni andskotans og fjandmenn Sölva einkum í tengslum við bækur hans og. Í því samhengi nefnir hann Pétur Pálmason og bók sína hina helgu Sjömilljóna auka bók.

Síða 1, framhlið

Á þessari síðu má finna ráðleggingar um hvernig megi skipta stórum tölum í skiljanlegri einingar. Aðferðin felst í því að skipta stórum tölum í flokka með því að setja lítil strik undir þær sem aðgreina þá í mismunandi flokka sem hver stendur fyrir mismunandi einingar, t.d. tugi og hundruði. Aðferðina útskýrir Sölvi með dæmi en neðst á síðunni byrjar svo annar kafli sem fjallar um samlagningu.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu boðar Sölvi trú sína, hann segir frá hvernig líf hans er helgað þjónustu við Guð og eggjar í framhaldinu lesandann til að gera slíkt hið sama, að gegna því „embætti“ sem Guð felur honum.

Síða 01, framhlið

„Segir þannig frá: að þá kom hann í Fnjóskadal,“
Hallgrímur Bjarnason og Hallgrímur Gíslason eru nefndir í þessum texta sem er einn samfeldur reiðilestur sem virðist beint að þeim tveimur.

Skjal 1, framhlið

Titil bréfsins: „Sendibréf frá „spekingi allra þjóða“ æðsta (=mesta) kallmenni frægðarinnar, alls mannkynsins!
Fysta bréfið er til „ Bjarna gestaníðingsins“ og reiði Sölva beinist gegn þremur mönnum fyrir að níðast og ljúga á saklausaum manni: „frelsishetjunni helgu“. Það eru þeir Bjarni í Múla, Björn í Lóni og Páll á Stafafelli. Engar sérstakar misgjörðir þeirra gegn Sölva eru tilgreindar en klifað er á því að Bjarni hafi gert sér ferð í aðra sveit til að níða og ljúga upp á Sölva. Þannig að ætla má að eitthvað misjafnt hafi átt sér stað í Lóni.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu er ýmsum einkennum Íslendinga lýst. Byrjað á Austfirðingum en síðan almennt um Íslendinga. Sérstaklega er fundið að hversu mjög þeir eru hændir að rímunum og fullyrt að þeir byrji að kveða um leið og tveir eða fleiri eru saman komnir.

Skjal 1, framhlið

„Draumur eins manns sem svaf altént með lokuð augun opin og gerði þannig alla drauma sína að sannindum, fullvissu og trú.“
Umfjöllun um speking vísindana sem fær vitranir sínar af alföðurnum.

Skjal 1, framhlið

Fyrri hluti síðunnar virðist vera endir á frásögn sem vantar framan á en umfjöllunarefnið er kunnuglegt. Þar er fjallað um illmennin sem nýðast á Sölva. Enginn er nefndur á nafn en þeim blótað hressilega.
Á seinni hluta síðunnar vendir sögumaður kvæði sínu í kross og textinn sem á eftir fer virðist vera bæn hans til Guðs en hann ávarpar hann beint. Bæn þessi heldur áfram á bakhlið síðunnar.

Skjal 1, framhlið

„Góðurinn minn! Hlýddu því: Hafðu ekki hálf…? á neinu sem þú gjörir: ef það er rétt, gjörðu það með alúð, sé það rangt láttu það ógjört.“
Þannig hefst síðan með ávarpi beint að lesandanum og á eftir fylgir nánari umfjöllun um kosti hinnar réttu breytni sem þarna er boðuð. Þar kemur Guð almáttugur að sjálfsögðu við sögu og spekingurinn sjálfur.

Síða 1

Í þessu handriti fjallar Sölvi um ferð sína um Skagafjörð sumarið 1847. Hann nefnir sérstaklega tvo menn sem hann segir hafa verið bændur á Víðivöllum. Samkvæmt Íslendingabók var Jón Ólafsson (1820-1886)¬ bóndi þar um þetta leyti en Ingjaldur nokkur Þorsteinsson (1808-1867) var bóndi á nokkrum bæjum um ævina, t.d. á Ríp (1845) og Eyhildarholti (1850) í Ríbursókn. Það er því nokkuð líklegt að Sölvi eigi við þann mann þó ekki virðist hann hafa búið á Víðivöllum.
Sölvi sakar þessa menn um að stofna sér í lífshættu, því þeir vildu ekki lána honum hest til að ferja sig yfir Héraðsvötn. Vegna þess að hann hafði meðferðis mörg hundruð málverk og ritverk átti hann í erfiðleikum með að synda yfir Vötnin en það kveðst Sölvi alla jafna ekki vera í vandræðum með. Hann brá því á það ráð að vaða yfir og verja listaverk sín með því að halda þeim yfir höfði sér. Vötnin virðast hafa verið óvenju vatnsmikil og straumþung því Sölvi segir sig hafa verið hætt kominn og lá við fótbroti vegna grjóts sem áinn bar með sér. Sölvi þakkar Guði fyrir að hafa komist lifandi yfir en vandar þeim bændum á Víðivöllum ekki kveðjurnar.

Skjal 1, framhlið

Lítill snepill þar sem fjallað er um fjandmenn Sölva, meðal annars: amtmanninn Pétur Havsteen (1812-1875), Eggert Briem (1811-1894), Sigfús Skúlason (1801-1862), Sölvi telur upp nokkra af fjandmönnum sínum, m.a. Skúlasen sýslumann og blótar þeim.

Síða 1, framhlið

Í þessu skjali virðist Sölvi vera að leggja sér lífsreglur. Hann vill temja sér að gleðjast yfir velgengni annara, jafnvel óvina sinna. Hann vill líka geta þolað annara manna mótgjörðir betur en hann gerir en hann viðurkennir þann misbrest sinn að stundum reiðist hann full mikið.
Neðst á síðunni er skýring innan sviga þar sem Sölvi segir að endirinn komi næst á eftir lýsingu af djöflanáttúrunni í Ærlækjarseli sem má finna á bakhlið þessarar síðu.

Síða 1, framhlið

Sögumaður ávarpar Sölva sjálfan og fer yfir raunir hans. Hvernig íslenskir höfðingjar hafa leikið hann, spillingu þeirra og hvernig þjóðin öll fylgir þeim í blindni. Í lokin kemur sögumaður inn á yfirnáttúruleg afköst Sölva og illa meðferð á honum í þrælavinnu.

Síða 01, framhlið

Fyrirsögnin er mynduð úr nokkrum útgáfum af skrautskrifuðum upphafstöfum Jóns Bergþórssonar.
Frásögnin hefst á því að Sölvi greinir frá bón Jóns Bergþórssonar um að hann riti upphafsstafi hans í skrautskrift. Sölvi hefur væntanlega hafnað þeirri bón ef marka má einkunnina sem Jón fær. Hann úthúðar fleiri mönnum þarna í sveit án þess að nafngreina nein sérstakan en blaðsíðan endar á trúarlegri lofgjörð um mikilvægi þess að fylgja Guði.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu er fjallað um ritstörf Sölva. Greint er frá verki í vinnslu sem er þegar orðin sex þúsund þúsunda arka að stærð. Umfjöllunin beinist að bæði þjáningum Sölva og að yfirnáttúrulegum afköstum hans. Kunnuglegt umræða um hversu mörg þúsund dagstörfum hann getur skilað.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu er að því er virðist ein níðvísa á þessari síðu og byrjun á annarri. Erfitt er að átta sig á hvort og þá hvar erindi byrja og enda. Virðist vera í belg og biðu en atkvæði hverar línu frekar fá. Seinni vísan sem heldur áfram á bakhlið er stíluð á Kristinn Jóhannesson á Brú í Jökuldal (mögulega Kristinn Jóhannesson sem er fæddur 1820 og deyr 1865. Var um tíma í Skagafirði en er sagður vera á Eiríksstöðum á Jökuldal 1855).

Skjal 1, framhlið

Til sögunnar eru nefndir þeir Þorleifur, andskotinn, sonur hans Þorstein, Jón Daníelsson og Helgi Jónsson. Sagan er öll hin undarlegasta en þeir félagar virðast vera saman komnir í veislu í „neðribyggðum“, þeirri mestu sem haldin hafði verið í lengri tíma. Andskotinn er með hárkollu (parruk) og forláta hatt sem hann notar til að gefa þeim Þorleifi, Jóni og Helga á Kjaftinn. Bæði kollan og hatturinn „bögluðust“ þegar djöfullinn greiddi þeim höggið en hvort tveggja lagaðist aftur þegar hann setti það aftur á hausinn á sér.

Síða 1, framhlið

Hér er einhver Margrét kynnt til leiks en henni er eignað fyrsta ljóðið á síðunni um Sölva. Lausamálið á seinni helming síðunnar er lýsing á kveðskap Sölva um Margréti þessa sem birtist á bakhlið síðunnar.

Skjal 1, framhlið

Nokkuð erfitt að lesa vegna rakaskemmda en augljóslega er að sögumaður ávarpar lesandann og boðar honum trú Sölva.

Síða 1, framhlið

  1. grein siðfræðibókarinnar. Á þessari síðu fer mest fyrir fullyrðingum sögumanns að bókin sé eftir Sölva speking en ekki eftir Sigurgeir Pétursson á Breiðumýri en það segir sögumaður að Jakob Pétursson á Breiðumýri kalli sig en hann er sakaður um að hafa ritað bók þessa upp og kallað sína en það eins og áður segir þvertekur sögumaður fyrir og segir hana verk Sölva.

Skjal 1, framhlið

Örlítill snepill sem virðist vera titill á verki sem ber heitið: „Hugsunarfræði og Blómnaheimur Sólons Sölva“.

Skjal 2, opna 2

Á þessum síðum er umfjöllunarefnið samband siðferðis og trúarfræði eins og á fyrri síðum þessa kafla, jafnframt er fjallað um andstæðupari sannleika og lygi. Höfundurinn notar ritninguna sér til stuðning og vitnar jaframt í kenningar heimspekinga, sérstaklega Kant og Fichte.

Síða 4, bakhlið

Útskýringum á deilingu tugabrota líkur en viðtekur óskyld umfjöllun um helstu fjandmenn Sölva á Norðurlandi og koma þar mörg kunnugleg nöfn fyrir, t.d. telur Sölvi Heimilislífið í Ærlækjarsel það guðlausasta sem hann hefur nokkurn tímann kynnst.

Síða 4, opna

„Enginn maður á landinu getur né staðið, legið, hvílt sig né gert neitt verk, annað en undir þeirra valdi … eftir þeirra tilskipunum, ógnunum og lygavitleysum.“
Þessi tilvitnun af síðunni kjarnar umfjöllunarefnið ágætlega en þar fjallar sögumaður um ægivald íslenska höfðingjaveldisins. Hvernig þeir hafa tangarhald á öllu og öllum í samfélaginu, jafnvel kirkjunni sem virðist að dómi sögumanns boða eitthvað annað en hið sanna guðsorð.

Skjal 5, framhlið

Á þessari örk bregst Sölvi við frétt sem birtist í Norðra þann 1. Október 1853. Sölvi vitnar orðrétt í greinina en þar var tilkynnt að Sölvi hafi verið handtekinn og væri vistaður hjá Schulesen sýslumanni. Þar eru tilgreindir tveir glæpir sem Sölvi er ásakaður um. Annars vegar þjófnaðarmál í Skagafirði og hins vegar utanskot á fé til tíundar í Skefilstaðahreppi.
Sölvi er ósáttur við þessa umfjöllun og „höfunda Norðra“. Hann telur sig verðskulda að minnst sé á góðverk hans, t.d. peningagjöf sem hann minnist á. Mögulega er textanum ætlað að vera aðsend grein í Norðra.

Skjal 2, opna 3

Á þessum síðum er umfjöllunarefnið samband siðferðis og trúarfræði eins og á fyrri síðum þessa kafla, jafnframt er fjallað um andstæðupari sannleika og lygi. Höfundurinn notar ritninguna sér til stuðning og vitnar jaframt í kenningar heimspekinga, sérstaklega Kant og Fichte.

Skjal 5, bakhlið

Sölvi heldur áfram að fjalla um óheiðarleika Norðra og ber blaðið saman við Þjóðólf og Ingólf sem segja satt ólíkt því fyrst nefnda.

Síða 4, bakhlið

„Þannig úir og grúir vesalings Ísland allt, af blóðsugum, níðingum og afglöpum, sem gera hvert ódæðaverkið hinu verra“
Þessi tilvitnun er efst á síðunni og er lýsandi fyrir það sem á eftir fer en sögumaður segir að þessar blóðsugur, sem sagt höfðingjarnir landsins hafi sett sig í Guðs stað. Hann gerir greinarmun á höfðingjunum og þrælum þeirra sem fylgja þeim í blindni en til er þriðju flokkur manna að mati sögumanns sem reyndar er býsna fámennur eða 50 manns en þeir eru öllu skárri en aðrir Íslendingar. Þeir taka sér kenningar Sölva til fyrirmyndar og reyna að hafa þær að leiðarljósi í lífi sínu. En það fer hratt fækkandi í þessum hóp en þegar mest var taldi hann nokkur hundruð manns.
Þegar sögumaður hefur dregið upp þessa mynd af ægivaldi höfðingjanna tilgreinir hann þann hóp manna sem eru hvað verstir og að sama skapi ýmsa staði, sýslur og bæi þar sem ástandið er hvað verst að hans mati. En þar má greina helstu fjandmenn Sölva og staði tengda honum með einum eða öðrum hætti.
Húnavatns, Skagafjarðar og Þingeyjarsýslur fá ekki góða einkunn. Það fær heldur ekki fólkið á Akureyri, Húsavíkurbakka, Laxamýri, Breiðumýri, Ljósavatni, Skálá og Ystafelli.
Helstu fjandmenn og örlagavaldar í lífi Sölva er nefndir sérstaklega, þeir sýslumenn Eggert Briem og Sigfús Skúlason. Aðrir sem sögumanni finnst vert að nefna í þessu sambandi eru Jakob Þórarinsson johnsen (Gæti verið verslunarstj. á Húsavík) og Jakob Pétursson hreppstjóri á Breiðumýri. Ari Sæmundsen. Hafstein (Pétur Havsteen) og Björn á Skálá og Önnu hans.

Skjal 2, opna 4

Á þessum síðum er umfjöllunarefnið samband siðferðis og trúarfræði eins og á fyrri síðum þessa kafla, jafnframt er fjallað um andstæðupari sannleika og lygi. Höfundurinn notar ritninguna sér til stuðning og vitnar jaframt í kenningar heimspekinga, sérstaklega Kant og Fichte.
Á seinni síðu þessa skjals hefst ný umfjöllun þar sem velt er upp þeirri spurningu hvað felist í hugtakinu trúarbrögð.

Skjal 6, framhlið

Kunnuglegar ávirðingar um lygar. Þeir ljúga upp á Sölva og margfalda svo lygarnar og ljúga loks að hann hafi viðurkennt að þær séu sannar.

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu heldur umfjöllunin frá fyrri síðu áfram en kastljósinu er beint að Kristi sjálfum og píslarsögu hans og gert grein fyrir mismunandi siðum kristinnar trúar.

Síða 5, opna

Á þessari opnu er lýst þeirri meðferð sem Sölvi má þola í varðhaldi í aðdraganda réttarhaldanna vorið og sumarið 1854. Vissulega er stuðst við staði og persónur sem komu raunverulega við sögu þess tímabils í ævi Sölva. Varast ber þó að meðhöndla þessa frásögn sem heimild um það sem gerðist og ósennilegt að það hafi verið ætlun höfundar. Fremur má álykta að um skáldverk sé að ræða en mörg einkenni þess konar verka prýða fráögnina. Til marks um það má nefna að sögumaður með góða yfirsýn yfir sögusviðið segir sögu Sölva og samtöl birtast á milli sumra þeirra persóna sem eru í sviðsljósi atburðana.
Á fyrri síðu opnunnar eru atburðirnir settir niður á tiltekinn dag þann 6 mars frekar en maí árið 1854. Sölvi er enn í haldi og er rekið hvernig eigur hans eru gerðar upptækar, fjármunir sem lausamunir ýmsir, t.d. verkfæri og því sem eftir var af Sjö miljóna arka bókinni (verk sem kemur ítrekað við sögu í þessum handritum). Sölvi virðist þarna vera vistaður á Laxamýri og og nýttur til vinnu við að gera garð umhverfis túnið. Sérstaklega eru nefndir þeir Jakob Þórarinsson og Stefán Jónsson sem gætu verið gæslumenn hans. Því næst er lýst atburði þar sem Sölvi er barinn þannig að stór sér á honum og síðan komið fyrir í gapastokk. Atburður þessi er sviðsettur af sögumanni og samtöl milli Sölva og gæslumanna hans gæða hana lífi en það hefst á þessum orðum Sölva:
„Ég er Sölvi spekingur – ef þið viljið gera níðingsverk á mér – þá er það ykkar synd, mitt er sakleysið.“ Á eftir fer að því er virðist undarleg lofræða um Sölva um atgervi hans og gáfur sem svo endar með því að þeir skipa honum að leggjast niður svo þeir geti barið hann. Þegar þeir hafa lokið við sér af er hann bundinn aftur og settur í gapastokk yfir nóttina á meðan velta þeir því fyrir sér hvort þeir ættu frekar að drepa hann.
Á seinni síðu opnunnar heldur sögumaður áfram að lýsa raunum Sölva í varðhaldi og flutningum á milli bæja. Hann víkur sérstaklega að ásökunum Sigfúsar sýslumanns um bókaþjófnaðinn sem samkvæmt þessari frásögn er helber lygi. Í Lokin snýr hann sér að innihaldi Sjö milljóna arka bók Sölva og segir að hún hafi aðeins verið stutt ágrip af framferði þeirra höfðingjana.

Skjal 6, bakhlið

Sölvi býsnast yfir lygum á sig saklausan almennt án þess að nefna nein nöfn en minnist þó sérstaklega á prent og skriflegar lygar.

Skjal 7, framhlið

Hér er Sölvi kynntur sem frelsari mannkyns. Lesandinn er ávarpaður og talinn ekki trúa því að Sölvi sé þess umkominn að vera þessi mikli maður en þá er honum bent á að hann þekki ekki manninn né verk hans. Síðan eru helstu kostir og verk tíunduð sem eru töluverð þrátt fyrir allar þær raunir sem hann þarf að ganga í gegnum.
Ljóst er að hvorug hlið arkarinnar er upphaf og vantar því augljóslega framan á þessa umfjöllun.

Results 1 to 85 of 368