Sýnir 501 niðurstöður

Lýsing á skjalasafni
Héraðsskjalasafn Skagfirðinga (1947-)** Sölvi Helgason: Skjalasafn
Advanced search options
Prenta - forskoðun Hierarchy View:

423 niðurstöður með stafrænum einingum Sýna niðurstöður með stafrænum einingum

Síða 3, framhlið

Á þessari síðu má sjá ljóð í ellefu tölusettum erindum sem virðist vera að mestu níð um „þrælmennið“ Kristján Árnason í Ærlækjarseli eins og Sölvi kallar hann í neðanmálsgrein í handritinu.

Síða 1, bakhlið

Áfram fjallar Sölvi um dómsmálið. Hann beinir spjótum sínum sérstaklega að því hvernig níðst er á honum saklausum. Í lokin verður frásögn Sölva að baráttu milli góðs og ills sem er mjög áberandi í textum hans yfirleitt. Þá er hann á vegum þess góða, drottins, dyggðarinnar og sannleikans. En höfðingjarnir og þrælar þeirra eru á vegum djöfulsins og syndarinnar.

Síða 2, opna

Sölvi heldur áfram að úthúða mönnum vegna óréttlátrar meðferðar á sér. Leggur mikla áherslu á sakleysi sitt og segir menn ljúga upp á hann þeim sökum sem á hann eru bornar. Tekur sérstaklega fram að Sigfús Skúlason sýslumaður hafi logið upp á sig bókarþjófnaði. Sölvi fullyrðir að hann hafi átt margar þessar bækur árum saman. Á seinni síðu opnunar ræðir hann mest um drottinn, hans helstu stoð gegn ilsku djöfulsins og hans fylgjenda.

Síða 4, opna

„Enginn maður á landinu getur né staðið, legið, hvílt sig né gert neitt verk, annað en undir þeirra valdi … eftir þeirra tilskipunum, ógnunum og lygavitleysum.“
Þessi tilvitnun af síðunni kjarnar umfjöllunarefnið ágætlega en þar fjallar sögumaður um ægivald íslenska höfðingjaveldisins. Hvernig þeir hafa tangarhald á öllu og öllum í samfélaginu, jafnvel kirkjunni sem virðist að dómi sögumanns boða eitthvað annað en hið sanna guðsorð.

Síða 4, bakhlið

„Þannig úir og grúir vesalings Ísland allt, af blóðsugum, níðingum og afglöpum, sem gera hvert ódæðaverkið hinu verra“
Þessi tilvitnun er efst á síðunni og er lýsandi fyrir það sem á eftir fer en sögumaður segir að þessar blóðsugur, sem sagt höfðingjarnir landsins hafi sett sig í Guðs stað. Hann gerir greinarmun á höfðingjunum og þrælum þeirra sem fylgja þeim í blindni en til er þriðju flokkur manna að mati sögumanns sem reyndar er býsna fámennur eða 50 manns en þeir eru öllu skárri en aðrir Íslendingar. Þeir taka sér kenningar Sölva til fyrirmyndar og reyna að hafa þær að leiðarljósi í lífi sínu. En það fer hratt fækkandi í þessum hóp en þegar mest var taldi hann nokkur hundruð manns.
Þegar sögumaður hefur dregið upp þessa mynd af ægivaldi höfðingjanna tilgreinir hann þann hóp manna sem eru hvað verstir og að sama skapi ýmsa staði, sýslur og bæi þar sem ástandið er hvað verst að hans mati. En þar má greina helstu fjandmenn Sölva og staði tengda honum með einum eða öðrum hætti.
Húnavatns, Skagafjarðar og Þingeyjarsýslur fá ekki góða einkunn. Það fær heldur ekki fólkið á Akureyri, Húsavíkurbakka, Laxamýri, Breiðumýri, Ljósavatni, Skálá og Ystafelli.
Helstu fjandmenn og örlagavaldar í lífi Sölva er nefndir sérstaklega, þeir sýslumenn Eggert Briem og Sigfús Skúlason. Aðrir sem sögumanni finnst vert að nefna í þessu sambandi eru Jakob Þórarinsson johnsen (Gæti verið verslunarstj. á Húsavík) og Jakob Pétursson hreppstjóri á Breiðumýri. Ari Sæmundsen. Hafstein (Pétur Havsteen) og Björn á Skálá og Önnu hans.

Síða 01, bakhlið

Sögumaður kynnir það sem á eftir fer sem grein. Hann ávarpar lesandann og fræðir hann um undur alheimsins. Fjallar um alföðurinn og eilífðina og virðist því vera hluti af speki og trúarkerfi Sölva. Efnið er ekki í neinu samhengi við það sem er á framhliðinni en greininni virðist ekki lokið neðst á síðunni og vantar því botninn.

Síða 1, opna

Hefst á síðasta erindi ljóðsins en síðan tekur við frásögn Sölva sem er í samræmi við innihald ljóðsins en þar er fjallað um fólk sem stendur í vegi fyrir dyggðinni og spekinni með lygi sinni. Fólk þetta er handbendi andskotans á meðan Sölvi er á Guðs vegum og boðberi sannleikans.

Síða 1, bakhlið

Áfram boðar Sölvi kosti þess að ganga á vegi drottins og dyggðarinnar og teflir móti ókostum þess að ganga gegn hans vilja.

Handtaka Sölva á Langanesi

Upphafslína: „Sölvi minn! – nú ertu í miklum hörmum – veslings maðurinn!
Þessi texti virðist staðfesta handtöku hans þann 30 september 1853 á Hóli á Langanesi en þar var Halldór Björnsson prestur að sögn Sölva.
Aðrir sem við sögu koma eru:
Eiríkur Eiríksson hreppstjóri Eldjárnsstöðum, Zóphonías Benjamínsson , Jónas, Jón Þorsteinsson á Eldjárnsstöðum, Bóndinn á Grund, Pétur Einarsson Hvannakoti

Sölvi virðist vera tekinn fastur af þessum mönnum og þeir ætlar að flytja hann vestur eftir. Sölvi fer nokkrum orðum um atburðinn en á eftir fylgir ljóð um þennan atburð.

Bréf til ýmissa fanta

Á þessum síðum má finna alls fjögur sendibréf sem eru stíluð á þá Bjarna Sveinsson (1813-1889) prest í Múla í Skriðdal (prestur þar 1851-1862) og Björn Þorvaldsson í Lóni (mögulega Björn sá er fæddur er 1805 og dó 1874 en hann var prestur 1837-1862 á Stafafelli í Lóni). Í bréfunum er þeim sagt til syndana ásamt Páli á Stafafelli í Lóni.

Skjal 1, bakhlið

Ekkert virðist vera í textanum sem bendir til að Baulu – Steini sé raunveruleg persónu og gróteskar lýsingar á henni og samskiptum þeirra Sölva benda fremur til þess að um skáldskap sé að ræð en lýsingar á raunverulegum atburðum. Hér undi lok frásagnarinnar hefur Baulu – Steini afhjúpað sig sem djöfulinn.

Frásögn Sölva af slagsmálum sínum við fanta þrjá

Hér fer frásögn Sölva af slagsmálum við þrjá menn. Þorbergur Eiríksson (1831-1896 bóndi í Syðri-Tungu, Tjörneshreppi í S.-Þingeyjarsýslu) réðst á Sölva upp úr þurru. Slær hann svo þungu höggi að hann er næstum rotaður. Því næst ræðst hann á hann ásamt tveimur mönnum öðrum og Sölvi segir þá ætlar að drepa sig. Sölvi var ekki í vandræðum með þessa menn og dróg þá fyrir sýslumanninn Sigfús Skúlason sem gerði mönnum þessum enga refsingu, en sigaði þeim á Sölva, gaf þeim leyfi til að gera hvað sem þeir vildu við hann.

Skjal 1, framhlið

Lítill snepill þar sem fjallað er um fjandmenn Sölva, meðal annars: amtmanninn Pétur Havsteen (1812-1875), Eggert Briem (1811-1894), Sigfús Skúlason (1801-1862), Sölvi telur upp nokkra af fjandmönnum sínum, m.a. Skúlasen sýslumann og blótar þeim.

Um fólkið í Ærlækjarseli

Á þessum síðum fjallar Sölvi um vist sína í Ærlækjarsel en þar var hann vistaður í tengslum við réttarhöldin árið 1854 sem enduðu með því að Sölvi var dæmdur til fangelsisvistar í Kaupmannahöfn.

Síða 1, framhlið

Í þessu skjali virðist Sölvi vera að leggja sér lífsreglur. Hann vill temja sér að gleðjast yfir velgengni annara, jafnvel óvina sinna. Hann vill líka geta þolað annara manna mótgjörðir betur en hann gerir en hann viðurkennir þann misbrest sinn að stundum reiðist hann full mikið.
Neðst á síðunni er skýring innan sviga þar sem Sölvi segir að endirinn komi næst á eftir lýsingu af djöflanáttúrunni í Ærlækjarseli sem má finna á bakhlið þessarar síðu.

Síða 4, bakhlið

Þessi síða hefst á níðvísu um Jóa Sölvason, þeirri sömu og birtist sem grafskrift á bakhlið síðu þrjú, en hér hefur öðru erindi verið bætt við. Í framhaldinu fer frásögn sem undirstrikar skoðun Sölva á manninum.

Síða 2, framhlið

Sölvi heldur áfram að fjalla um þá sem hafa níðst á honum og beitt órétti. Á þessari síðu eru allnokkur hópur manna nafngreindur en það eru m.a.: Björn og Anna á Skálá, Hafsteinn á Möðruvöllum (Pétur Havsteen amtmaður) ,Stefán Jónsson, Árni Þorsteinsson, Eggert Briem, Sigfús Skúlason, Jónas Jóhannesson, Ari Arason Flugumýri, Eyjólfur Jóhannesson, Gísli Konráðsson, Jónas Jóhannesson, Jóhann Sölvason í Ærlækjarseli, Kobbi (væntanleg Jakob Pétursson í Breiðumýri), Pétur Pálmason, Jón Bjarnaon,
Sérstaklega tekur hann fram að sýslumaðurinn Eggert Briem og amtmaðurinn Pjetur Havsteen geri sér far um að skipa og hvetja menn í Þingeyjarsýslu, bæði munnlega og skriflega, til að pína, kvelja og þræla Sölva

Síða 3, bakhlið

Sölvi ræðir visku og mátt drottins sem veitir honum styrk í þeim raunum sem hann má þola í kringum réttarhöldin.

Síða 5, bakhlið

Áfram er farið yfir níðingsverkin sem unninn eru á Sölva sem heldur áfram að skrifa þrátt fyrir að skrif hans hafi verið gerð upptæk og brennd. Hann verður hins vegar að gæta þess vel að finna góða felulstaði svo það endurtaki sig ekki. Sölvi er píndur til að vinna 10000 dagstörf hvern dag. Þetta orðalag um störf kemur oft fyrir í textanum og stundum er talað um lögstörf. Farið yfir alla þá vinnu sem hann hefur innt af hendi, í varðhaldinu, án þess að hafa fengið greitt fyrir. Vegna þessara miklu afkasta er hann talinn göldróttur eða að hann sé jafnvel djöfullinn sjálfur því enginn venjulegur maður geti afkastað eins og Sölvi gerir.

Síða 1, framhlið

Sögumaður ávarpar Sölva sjálfan og fer yfir raunir hans. Hvernig íslenskir höfðingjar hafa leikið hann, spillingu þeirra og hvernig þjóðin öll fylgir þeim í blindni. Í lokin kemur sögumaður inn á yfirnáttúruleg afköst Sölva og illa meðferð á honum í þrælavinnu.

„Segir þannig frá …“

„Segir þannig frá: að þá kom hann í Fnjóskadal,“
Hallgrímur Bjarnason og Hallgrímur Gíslason eru nefndir í þessum texta sem er einn samfeldur reiðilestur sem virðist beint að þeim tveimur.

Um Jón Bergþórsson frá Öxará

Þessi texti fjallar um bón Jóns Bergþórssonar en hann vildi fá upphafsstafi sína skrautritaða. Nokkuð sem Sölvi gerði stundum fyrir samferðamenn sína og velgjörðarmenn. Líklega var Jón þessi fæddur 1797 og dó 1877.

Síða 01, framhlið

Fyrirsögnin er mynduð úr nokkrum útgáfum af skrautskrifuðum upphafstöfum Jóns Bergþórssonar.
Frásögnin hefst á því að Sölvi greinir frá bón Jóns Bergþórssonar um að hann riti upphafsstafi hans í skrautskrift. Sölvi hefur væntanlega hafnað þeirri bón ef marka má einkunnina sem Jón fær. Hann úthúðar fleiri mönnum þarna í sveit án þess að nafngreina nein sérstakan en blaðsíðan endar á trúarlegri lofgjörð um mikilvægi þess að fylgja Guði.

Um slæma vist i Keldunes

Hér lýsir Sölvi vistinni hjá Jóhanni Pálssyni (1821-1862) og Margréti konu hans í Keldunesi. Honum líkar vistinn greinilega ekki vel og þykir nóg um róginn, lygina og fyrirlytninguna. Hann líkir frúnni m.a. við Gróu á Leiti.

Skjal 1, opna 2

Þar sem bréfinu sleppir tekur við texti sem ekki er sendibréf en gæti verið heldur hefðbundin frásögn þar sem sögumaður ávarpar Sölva. Sama mál virðist þó vera til umfjöllunar en níðingur nokkur á Ketilsstöðum er þungamiðja frásagnarinnar. til umfjöllunar. Þessi maður er aldrei nefndur fullu nafni en ýmist kallaður Baulu – Steini eða Ketilgerðis – Steini. Frásögnin segir að hann hafi hrökklast austur vegna skuldar í Reykjavík.
Sögumaður frásagnarinnar segir hann hafa skrifað lygi í vegabréf Sölva. Þetta tengist greinilega þeim atburðum sem urðu til þess að Sölvi hélt ferð sinni ekki áfram suður að Stafafelli í Lóni.

Skjal 1, bakhlið

Grafskrift yfir þremur mönnum Stefáni Þorfinnssyni á Skinnastöðum (1826-?), Jóhanni Sölvasyni (1829-1864?) í Ærlækjarseli og Jónasi Helgasyni í Axarfirði (1827-1873).

Reiðilestur og ráðleggingar

Fyrri hlið síðunnar er reiðilestur yfir einhverjum ónafngreindum þó kemur nafnið kristján við sögu í lokin.
Bakhliðin virðist vera óskyld framhliðinni en þar er Sölvi ávarpaður og honum lagðar lífsreglurnar. Hvernig hann ætti helst að haga sínu lífi.

Síða 1, bakhlið

Virðist ekki vera sama örkin og síða 1 framhlið. Efst á síðunni er fjallað um stjörnufræði fjarlægir hina ýmsu stjarna frá sólinni. Síðan berst umfjöllunin að höfðingjum og meðferð þeirra á alþýðunni. Umfjöllunin er almenn og engir eru nafngreindir sérstaklega.

Síða 1, framhlið

Það vantar greinilega bæði framan og aftan á þessa umfjöllun en það virðist vera sem Sölvi sé að draga upp sína túlkun á Ásatrúnni, gæti jafnvel verið að samræma hana sinni kristnu heimsmynd. Efst á síðunni er kunnugleg lýsing á útliti Valhallar en eitthvað vantar framan á þá umfjöllun. Því næst tekur við lýsing á því hverjir eigi greiða leið í Valhöll og hverjir eiga vísa vist í Hel. Því næst er Nirði, Frey og Freyju gerð nokkur skil. Fyrri síðunni líkur á umfjöllun um nokkra konunga fornaldarsagna sem hafa að mati Sölva göfug gildi sem ekki eru líkleg til að tryggja þeim vist í Valhöll. Meðal annars er þar lýst Hrólfi Kraka og einkennum í hans fari sem nutu hylli þegna hans, einkennum sem Sölvi segir að kristnir menn hafi tekið sér til fyrirmyndar.

Um helstu náttúrufyrirbæri á Íslandi (nr. 16)

Ýmsar tölulegar upplýsingar um náttúrufyrirbæri á Íslandi. Eins og t.d. lengd vatnsfalla og hitastig þeirra og hitastig Geysis og ýmsar aðrar upplýsingar um hverinn. Einnig er gerð grein fyrir hæstu fjöllum og legu landsins á jarðarkringlunni, stærð þess og helstu eyjar.

Síða 2, bakhlið

Á þessari síðu er fjallað um stærð landsins og fjallað um helstu eyjar við strendur landsins og hiti sjávar hér og þar um landið tíundaður.

Skjal 2, framhlið

Hér les Sölvi amtmanni Havsteen, Eggerti Briem og fleiri nafngreindum mönnum pistilinn. Fyrst lýsir Sölvi umfjöllunarefninu sem hann segir vera þá félaga áður nefnda. Þar á eftir kemur níðvísa um Pétur Havsteen og síðan romsa þar sem ýmsir menn eru nefndir og ókostir þeirra tíundaðir. Landsréttur er Sölva hugleikinn í pistlinum og talar um „landsréttar leysi“. Nokkuð sem gæti tengst dómsmálinu 1854 því það mál fór aldrei fyrir landsrétt af ókunnum ástæðum.

Síða 2, bakhlið

Framhald sama pistils um áðurnefnda höfðingja án þess að nokkurt sérstakt sakarefni sé tiltekið. Sölvi býsnast yfir yfirvaldinu og því óréttlæti og þeim hörmungum sem hann hefur mátt þola af hendi þess.

„þó ekki hafi ég alstaðar, og ekki nema á stöku stað, háðmerkin við nöfnin þeirra, meina ég það þó.“

Skjal 3, bakhlið

Upphafslína:
„Það er haft fyrir satt að ófriðurinn falli yður lang verst af öllum skelfingum og kvölum á sál og líkama iðar Sólon minn!“
Allir voru þar (óljóst hvar) voru við hann bölvaðir en allra verstur var þó Jakob Pétursson. Sölvi segir Jakob þennan hafa framið glæp en komist hjá refsingu með hjálp föðurs síns. Ásakanir sem koma fyrir á fleiri stöðum í þessum handritum, m.a. segir Sölvi hann hafa hrökklast úr Reykjavík.

Skjal 5, framhlið

Á þessari örk bregst Sölvi við frétt sem birtist í Norðra þann 1. Október 1853. Sölvi vitnar orðrétt í greinina en þar var tilkynnt að Sölvi hafi verið handtekinn og væri vistaður hjá Schulesen sýslumanni. Þar eru tilgreindir tveir glæpir sem Sölvi er ásakaður um. Annars vegar þjófnaðarmál í Skagafirði og hins vegar utanskot á fé til tíundar í Skefilstaðahreppi.
Sölvi er ósáttur við þessa umfjöllun og „höfunda Norðra“. Hann telur sig verðskulda að minnst sé á góðverk hans, t.d. peningagjöf sem hann minnist á. Mögulega er textanum ætlað að vera aðsend grein í Norðra.

Skjal 6, framhlið

Kunnuglegar ávirðingar um lygar. Þeir ljúga upp á Sölva og margfalda svo lygarnar og ljúga loks að hann hafi viðurkennt að þær séu sannar.

Skjal 6, bakhlið

Sölvi býsnast yfir lygum á sig saklausan almennt án þess að nefna nein nöfn en minnist þó sérstaklega á prent og skriflegar lygar.

Skjal 11, framhlið

Frásögn af djöflinum og ferðum hans um landið þar sem fylgjendur hans hljóta grimmilega og jafnvel hláleg örlög eftir meðferð hans.
Margt fólk er nefnt í þessari sögu, til dæmis Jóhann Sölvason (1829-1864), Kristján í Ærlækjarseli og annað heimilisfólk þar á bæ og Jakob Pétursson í Breiðumýri (1790-1885).

Skjal 1, bakhlið

Á bakhliðinni er frásögn af einum þessara drauma þar sem djöfullin kemur við sögu og fjall eitt við sem heitir Góafeykir sem er í minna Rússlandi. .
Um miðja síðu byrjar ný frásögn þar sem bæir í heimasveitinni koma við sögu, bæði Skálá og Enni, greinilega vantar aftan á þá frásögn.

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu er fjallað um vonda vist hjá vondu fólki í Ærlækjarseli. Guð kemur einnig við sögu en fyrir trúna er Sölvi ofsóttur en þangað sækir hann jafnframt styrk sinn.

Úr daga-, harma- og forlagabókum Sölva

Ljóð sem virðist vera ein samhangandi frásögn á bæði framhlið og bakhlið. Erfitt að greina einhver skil á milli erinda og formið virðist ekki vera mjög fast í reipunum en ljóðlínurnar eru mislangar. Fyrst eru óvildarmenn á Sölva í Ærlækjarseli tilgreindir en síðan beinist athyglin að píslum Sölva og sambandi hans við Guð.

Niðurstöður 341 to 425 of 501