Showing 988 results

Archival descriptions
Text
Advanced search options
Print preview Hierarchy View:

988 results with digital objects Show results with digital objects

Síða 1, bakhlið

Hér er bláendirinn á sögunni af Flóres og Blankiflúr og síðan hefst sagan af Júlíen og Fleurie án titils og formála.
Uppruni sögunnar er ókunnur. Sagan á að gerast um 1830 og því er ekki um endursögn á riddarasögum að ræða og gæti þessi saga allt eins verið eftir Sölva sjálfan en hann ritar nafn sitt undir í lok sögunnar ólíkt því sem hann gerir við söguna af Flóres og Blankiflúr.

Skjal 1, opna

Þarna stóðu þeir grenjandi, bláir og blóðugir um kjaftana. Svo mikið var höggið að framtennurnar brotnuðu allar og nokkuð af jöxlunum, auk þess „gengið þar að auki úr hálsliðunum, allir saman.“
Þess næst skipaði andskotinn Þorleifi að drulla í „náttskrínið“ og hella því svo ofaní þá. Þetta átti að vera einhvers konar meðal við tannskaðanum. Djöfullinn lét ekki þar við sitja heldur barði þá alla þrjá með hattinum og kollunni í rassinn, þannig að þeir komu úr þessari ferð bæði „rassbrotnir og hálsbrotnir“. Hann minnti þá jafnframt á að halda vel „svörtu – boðorðin“ eins og þeir höfðu lofað.
Drullan úr Þorleifi dugði skammt enda hafði hún „melst“ að mestu leyti djöfullinn virðist hafa brugðið á það ráð að gefa þeim „plástur“ úr sjálfum sér. Svo virðist sem frásögnin sé farin að beinast að þeim Jóni og Helga sem þolendum og þeim líki betur við meðal eða plástur eins og það er kallað úr einhverjum Kjeld sem skyndilega birtist í frásögninni. Auk þess er frásögnin orðin fyrstu persónu fleirtölu í lokin en þar vilja „þeir“ helst berja bæði andskotann og Þorleif.

Skjal 1, bakhlið

Frásögnin heldur áfram í fyrstu persónu fleirtölu og þeir þorðu ekki að berja þá er sagt en líka vegna þess að þeir væru svo brjóstgóðir en þeir segjast hafa haft áhyggjur af því að skrattinn fengi illt í höfuðið. Því næst fjallar fyrstu persónu sögumaðurinn um þeirra upplifun af skrattanum og útbúnaði hans sem erfitt er að botna í en greinilega vantar aftan á söguna.

Skjal 2, framhlið

Á þessum síðum má sjá sögu af djöflinum og hans framgöngu á Íslandi. Þema sem kemur nokkuð oft fyrir í handritum Sölva. Þá er því lýst hvernig djöfullinn fer um og safnar saman fólki sem hann á sálina í og leikur það oft grátt með ýmsum gróteskum hætti. Oft virðist vera um að ræða hefðbundna frásögn þar sem lýst er samskiptum Sölva við helstu fjandmenn sína, þar sem þeir eru nafngreindir en síðan fer frásögnin út í fantasíu sem stundum virðist tengd við drauma Sölva. Í þessari sögu eru nafngreindir menn sem sannarlega voru uppi og reyndust Sölva ekki sértaklega vel ef marka má þessa frásögn. Jóhannes nokkur frá Laxamýri og synir hans þeir jón og Kristján fá allir slæman vitnisburð frá Sölva. Hóp presta telur hann upp og segir þá alla vera á vegum andskotans en ekki drottins. Þetta voru þeir Björn Þorsteinsson (1805-1874) prestur á Stafafelli í Lóni. Bjarni Sveinsson á Múla í Skriðdal. Páll Magnússon (1801-1860) prestur í Sandfelli í Öræfum.

Skjal 2, opna

Hér eru ýmsir kynntir til sögunar sem fylgismenn og fornarlömb djöfulsins, til dæmis Allt heimilsfólkið á Ketilsstöðum á Völlum 1853, allt heimilisfólkið á Valþjófsstað, allt heimilisfólkið á Hofi í Eyjarfirði, allt heimilisfólkið og allt heimilisfólkið á Sauðanesi á Langanesi

Skjal 2, bakhlið

Frásögnin einblínir á yfirnáttúru Sölva . Afkastgeta hans og til vinnu og þol gegn öllum hans sýnir ð hann er ekki eins og venjulegir menn, heldur sé hann gæddur yfirnáttúrlegum kröftum.
Yfirnáttúru þessa fékk Sölvi frá Guði og það er trú hans sem kemur í veg fyrir að djöfullinn geti snert hann ólíkt öllum óvildarmönnum hans sem eru á vegum andskotans og því berskjaldaðir þegar hann fer um Ísland og hirðir upp sálir sínar

Skjal 3, framhlið

Frásögn af ferðum djöfulsins um Ísland. Hólar í Hjaltadal eru sögusvið frasagnarinnar áður en leikurinn berst austur eftir.

Skjal 3, opna

Ferð djöfulsins um landið heldur áfram. Hann kemur víða við. Leið hans liggur austur eftir úr Skagafirði og kunnuglegir staðir og fólk er nefnt til sögunnar. Axarfjörður, Húsavíkurbakki, Kelduhverfi og Ærlækjarsel eru meðal staða sem djöfulinn heimsækir og lýsingarnar á meðferð hans á því fólki sem varð á vegi hans eru gróteskar.

„Var bæði svangur og þyrstur, þegar hann hafði sveimað neðan úr helvíti upp á Ísland“

Skjal 3, bakhlið

„þannig hélt djöfullinn til vítis með alla lestina sína.“
Sagan endar á því að djöfullinn heldur til síns heima með allar þær sálir sem hann safnaði saman á ferð sinni um Ísland.

Síða 1, framhlið

Hér er einhver Margrét kynnt til leiks en henni er eignað fyrsta ljóðið á síðunni um Sölva. Lausamálið á seinni helming síðunnar er lýsing á kveðskap Sölva um Margréti þessa sem birtist á bakhlið síðunnar.

Síða 2, bakhlið

Á þessari síðu er ljóð sem á að vera lýsing konu á Sölva. Hún vill ekki láta nafns síns getið að sögn sögumanns vegna þess að hún unni Sölva fyrir tólf árum síðan og vildi helst ganga að eiga hann ef hún fengi að velja en því miður voru foreldrar hennar heimskir og vildu fremur gifta hana Jóhanni nokkrum. Það telur sögumaður hafa verið hennar ógæfu enda orðin föl og heilsulítil fimm barna móðir Samkvæmt sögumanni var Sölvi settur í þrældóm til þeirra hjóna þegar hann var ofsóttur í Þingeyjarsýslu. Hún reyndist honum vel en Jóhann alls ekki.
Mögulega gæti Sölvi verið að vísa til Kristínar Helgu Rögnvaldsdóttur en þau virðast hafa verið í einhverju tilhugalífi ef marka má ljóðabréf Sölva til hennar og bréf hans til föður stúlkunnar en þar bað hann um hönd hennar og til vara hönd systur hennar en ekkert varð af þeim fyrirætlunum.
Sjá ljóðabréf:
Sópdyngja: Þjóðsögur, alþýðlegur fróðleikur og skemmtan. II. bindi. (1951). Reykjavík: Víkingsútgáfan-Helgafell, bls. 125-128.

Síða 4, framhlið

Sögumaður heldur umfjöllun sinni áfram og snýr sér að Breiðumýri. Ljóðið fjallar um Sölva en athygli vekur hvernig sögumaður tekur til máls eftir ljóðið. Í þessum texta eru öll orð ljóðsins undirstrikuð en sögumaður tekur fram að svo sé ekki gert í bókinni, þ.e. sögumaðurinn er á þessum síðum að fjalla um fyrri verk Sölva.
Þetta er prýðisdæmi um hvernig Sölvi notar mismunandi sjónarhorn á frumlegan og greinilega skáldlegan hátt. Þar sem ganga má út frá því að hann skrifi þetta sjálfur.

Síða 4, bakhlið

Hér segir sögumaður að Sölvi hafi kveðið vísur um mannanöfn í ferskeyttum stíl til þess að sýna snilli sína. En ljóðin eru að mestu upptalning á nöfnum sem skáldið fellir í formið.
Á seinni hluta síðunnar segir sögumaður að ljóðunum sé líka beint að Breiðumýri og illri meðferð á Sölva. Ekki er gott að sjá hvernig það gengur upp en mögulega er á við ljóð sem á að koma í framhaldi af textanum en það er þá glatað.

Síða 5, framhlið

Þó ekki sé getið eftirnafna fjallar Sölvi hér, án nokkurs vafa, um góðkunningja sína þá Jóhannes Sölvason og Jakob Pétursson. Nöfn þeirra koma ítrekað upp í umfjöllun Sölva um handtökuna og réttarhöldin á Norðausturlandi árin 1853-54 og er umfjöllunin á þessari síðu mjög áþekk.

Skjal 1, framhlið

Sölvi kynnir fyrir lesandanum mun á sérhljóði (sem hann kallar hljóðstaf) og samhljóði áður en hann fer í gegnum þessar skrifreglur lið fyrir lið.

Skjal 1, framhlið

Titill: Dagpóstur
Sölvi er að morgni í febrúar sendur aftur að stað um allt Austurland af höfðingjunum á Norðurlandi, erfitt er að átta sig á hvert tilefnið er en á þeim síðum sem hér eru saman er Sölvi víða um land og þarf tilneyddur að bera eða draga á eftir sér þungar birgðir sem hann er tilneyddur til að . Sögumaður ávarpar Sölva sjálfan og mest er fjallað um yfirnáttúruleg afköst Sölva sem er greinilega enginn venjulegur maður. Hann getur að sögn sögumanns slegið 2000 dagslætti á meðan venjulegur húskall ræður ekki lengur við að slá nema sem nemur 3 dagsláttum á viku. Þetta gerir hann allt með hjálp drottins. Forsendurnar eru þær að Sölvi skilur lífið ljósið og náttúruna, hann þekkir öflin og hefur tekið þau í sína þjónustu. Lýsingar sem þessar eru algengar í textum Sölva og varpar ekki síst ljósi á heimssýn Sölva sem er mjög í anda þess sem einkenndi rómantíkina í upphafi, þar sem litið var á náttúruna sem eina heild og manninn sem hluta af henni.

Skjal 1, opna 1

Sögumaður fer í fyrstu yfir þær híðingar sem Sölvi má þola en guðdómurinn gagnast Sölva ekki aðeins til stórkostlegra vinnuafkasta. Hann veitir honum styrk til að þola hverja þá raun sem hann þarf að þola.
Sögumaður fjallar um ýmsa þætti guðdómsins sem styrkja Sölva eins og ást guðs og hin „eilífa speki“ sem gera Sölva að þeim vitra og góða manni sem hann er. Öðru máli gegnir um höfðingjana en líf þeirra einkennist af „lífleysi“, spillingu og synd.
Sögumaður fer í fyrstu yfir þær híðingar sem Sölvi má þola en guðdómurinn gagnast Sölva ekki aðeins til stórkostlegra vinnuafkasta. Hann veitir honum styrk til að þola hverja þá raun sem hann þarf að þola.
Sögumaður fjallar um ýmsa þætti guðdómsins sem styrkja Sölva eins og ást guðs og hin „eilífa speki“ sem gera Sölva að þeim vitra og góða manni sem hann er. Öðru máli gegnir um höfðingjana en líf þeirra einkennist af „lífleysi“, spillingu og synd.
Á seinni síðu opnunnar heldur ferð Sölva áfram þó þeir séu nýlega búnir að senda hann um Austur og Norðurland senda þeir hann að stað aftur en í þetta skiptið með passa. Ferðinni er heitið alla leið á suðausturlandið að Stafafelli í Lóni. Sögumaður fjallar almennt um mannvonsku þá sem Sölvi má þola og þær birgðir sem hann má bera. Undir lok síðunnar fjallar sögumaður um hversu mikið veröldin hafi farið á mis við vegna þess hvernig ilskan og grimmdin hafi halið Sölva frá þeim störfum sem hefðu verið til mikilla bóta.

Skjal 1, opna 2

Sögumaður fer með nákvæma leiðarlýsingu í gegnum gjörvallan Skagafjörð og segir svo að svona sé honum skipað að þræða sýslurnar og selja fólki gripi sem hann hefur smíðað sjálfur í nauðungarvinnu hjá þeim.
Svo virðist sem Sölvi sé í þessari frásögn gerður út sem sölumaður fyrir höfðingja Norðurlands og fer sögumaður nákvæmlega yfir hvað Sölva er skipað að gera en bendir jafnframt á að Sölvi sé ekki líklegur til þess að fylgja þeim í einu og öllu, enda jafnist það á við synd að hlíða skipunum ættuðum frá djöflinum sjálfum.
Á eftir fylgir löng ræða sögumanns þar sem kostir þess að fylgja Guði eru raktir ítarlega, hann hvetur Sölva til dáða og til að fara ekki af spori sannleikans.
Á eftir f hann skal skila þeim öllum ágóðanum og halda um það nákvæmt bókhald. Honum er meinað að sofa eða hvílast á leiðinni.

Skjal 1, opna 3

Sögumaður fjallar áfram um þessa ferð Sölva þar sem hann selur og afhendir gripi fyrir höfðingjana, hann víkur að guðdóminum og skilningi Sölva á honum eins og kemur fram í tilvitnunni hér að neðan en Sölvi muni síðar birta alla sína speki í Sjö þúsund þúsunda auka bók sinni.
„… hans og speki, og þekkingu hans á öflunum, lífsins, ljósins, náttúrunnar og andaheimsins“

Efst á seinni síðu opnu:
„Þér undrist ekki á því heiðvirðu lesarar mínir! Þótt ég viti sannleikann um mig í bókunum mínum, yfir gáfur þær er Alfaðir gaf og gefur Sölva“
Þessi byrjun á seinni síðu opnunnar er athyglisverð, hér ávarpar sögumaðurinn lesandann og gefur um leið upplýsingar um sjálfan sig og um leið hægt að skilja það svo að sögumaður og Sölvi séu einn og sami maðurinn.
Frásögnin af Sölva sem er gæddur gjöfum Alföðursins heldur áfram, í bókum hans má lesa um sannleikann enda er hann á drottins vegum, sannleikans og dyggðarinnar gegn lyginni og syndinni.

Skjal 1, bakhlið

Efst á síðunni er fjallað um hvaða visku Sjö þúsund þúsunda auka bók Sölva geymi. Síðan veltir Sölvi fyrir sér hvort skelfingarnar og þrældómurinn muni nokkurn tíma tala enda og reynir að hugga sig við þá tilhugsun að allar skelfingar geri það að lokum þó hann hafi þurft að þola þær lengur en nokkur annar.
Og svarið virðist vera að finna í lok síðunnar:
„Þannig fjaraði út að ströndum lífsins, að dvína líf Sölva Sólons, án þess hann fengi nokkru sinni eitt augnablik frelsi sitt, eða að njóta þess og lífsins og þó ætlaðist Guð til þess, og skóp hann til þess að útbreiða ljós á jörð … en þeir hindruðu útbreiðslu hins eilífa ljóss og sannleika og guðs í Sölva …“
Þannig endar þessi fimmta örk og sagan af þessari píslargöngu Sölva um gjörvalt landið.

Síða 1, framhlið

Hefst á þessum orðum: „Þessir tveir uppáhalds synir og vinir andskotans“
umfjöllun um þessa syni andskotans og fjandmenn Sölva einkum í tengslum við bækur hans og. Í því samhengi nefnir hann Pétur Pálmason og bók sína hina helgu Sjömilljóna auka bók.

Síða 4, framhlið

Saga af djöflinum og hans fylgjendum. Gróteskar lýsingar á því hvernig m.a. djöfullinn étur og drepur Skagfirðinga.

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu er efni óskylt skrifreglunum en hér fer kunnuglegur reiðilestur yfir illri meðferð á Sölva sjálfum.

Síða 1, framhlið

Á þessari síðu má finna ráðleggingar um hvernig megi skipta stórum tölum í skiljanlegri einingar. Aðferðin felst í því að skipta stórum tölum í flokka með því að setja lítil strik undir þær sem aðgreina þá í mismunandi flokka sem hver stendur fyrir mismunandi einingar, t.d. tugi og hundruði. Aðferðina útskýrir Sölvi með dæmi en neðst á síðunni byrjar svo annar kafli sem fjallar um samlagningu.

Síða 1, bakhlið

Þessi síða er ekki í neinu samhengi hér en hér fjallar Sölvi um hversu mikið tjón hljótist af heimsku nítjándu aldarmanna sem pína og kvelja hann og valda því að afköst hans við fræðimennsku og skrif eru langt frá því sem þau hefðu annars verið.

Síða 2, framhlið

Á þessari síðu er niðurlag kaflans um samlagningu og henni fylgt eftir með dæmi áður en kafli um frádrátt tekur við.

Síða 3, opna

Áfram heldur kennslustundin i deilingu en neðst á seinni síðu opnu eru einhvers konar talnatöflur.

Síða 3, bakhlið

Hér er allt í einu farið að fjalla um hvernig fólk eigi ekki skilið að komast í ríki guðs og Kobbi og fólkið í Ærlækjarseli er nefnt sérstaklega.

Síða 4, opna

Umfjöllun um tugabrot heldur áfram og sýnt með dæmum hvernig beri að nota frádrátt og margföldun í þeim. Í lok síðunnar hefst kaflinn um deilingu tugabrota.

Síða 4, bakhlið

Útskýringum á deilingu tugabrota líkur en viðtekur óskyld umfjöllun um helstu fjandmenn Sölva á Norðurlandi og koma þar mörg kunnugleg nöfn fyrir, t.d. telur Sölvi Heimilislífið í Ærlækjarsel það guðlausasta sem hann hefur nokkurn tímann kynnst.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu boðar Sölvi trú sína, hann segir frá hvernig líf hans er helgað þjónustu við Guð og eggjar í framhaldinu lesandann til að gera slíkt hið sama, að gegna því „embætti“ sem Guð felur honum.

Skjal 1, opna 1

Á fyrri síðu þessa skjals boðar Sölvi áfram sína trú og fjallar sérstaklega um hvernig skuli feta veg dyggðarinnar, verða betri maður í dag enn í gær og standast freistingar heimsins með hjálp drottins.
Á seinni síðunni sem er ekki í beinu framhaldi af þeirri fyrri varar Sölvi við bókstafstrú en hvetur til þekkingarleitar. Hann þykist vita að þeirri leiti líkur aldrei. Hann tekur vinnubrögð heimspekinga sér til fyrirmyndar en ræður frá því að trúa á bókstafinn í blindni.

Skjal 1, opna 2

Á fyrri síðu þessa skjals er umfjöllunin tvískipt. Á fyrri hluta síðunna er fjallað um gyðingdóminn sem Sölvi líkir við lífvana tré og segir hafa vikið fyrir heiðnum sið.
Síðan tekur við framhald af fyrri umfjöllun þar sem Sölvi eggjar lesandann til að fylgja Guði almáttugum. Jafnframt hvetur hann til stöðugs sjálfsnáms á vegi dyggðarinnar. Þar sem hver og einn horfist í augu við bresti sína og lærir þannig að þekkja þá sem er forsenda þess að geta bætt úr þeim og orðið betri maður.
Á seinni síðunni er framhald frá fyrra skjali þar sem varað er við rétttrúnaði og um leið bent á að aðferðir heimspekingana við sannleiksleitina þurfi ekki að vera í andstöðu við trúnna, heldur eigi að nýta slíkar aðferðir til að feta áfram á vegi dyggðarinnar

Skjal 1, framhlið

Nokkuð erfitt að lesa vegna rakaskemmda en augljóslega er að sögumaður ávarpar lesandann og boðar honum trú Sölva.

Results 341 to 425 of 988