Showing 423 results

Archival descriptions
Sölvi Helgason: Skjalasafn With digital objects
Print preview Hierarchy View:
Ascending
Síða 4, bakhlið

Síða 4, bakhlið

Þessi síða hefst á níðvísu um Jóa Sölvason, þeirri sömu og birtist sem grafskrift á bakhlið síðu þrjú, en hér hefur öðru erindi verið bætt við. Í framhaldinu fer frásögn sem undirstrikar skoðun Sölva á manninum.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Sölvi fer ófögrum orðum um vistina í Ærlækjarseli og segir þann stað næst verstan á Íslandi en aðeins Skálá í fæðingarsveitinni er verri, hjá þeim Birni (hreppstjóra, áður á Ystafelli) og Önnu konu hans sem Sölvi segir hafa „járnsál“

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Hér vantar greinilega framan á frásögnina þar sem vantar framan á fyrstu málsgrein síðunnar. En á síðunni fjallar sögumaður um lygina sem beint er gegn Sölva. Henni skiptir hann í þrjá flokka. Í fyrsta lagi sökunum sem logið er upp á hann. Í öðru lagi bera þeir víst út óhróður um bók hans og segja hana ekki vera anna en last og níð um höfðingja landsins og í þriðja lagi ljúga þeir því að Sölvi hafi gengist við glæpum sínum.
Þegar hér er komið sögu er greinilega búið að dæma í máli Sölva því fjallað er um yfirvofandi flutning til Kaupmannahafnar. Þó ekki sé farið um það mörgum orðum er greinilegt að sögumanni er niðri fyrir og fjallar um hvernig lygin hefur gert Sölva að táknmynd djöfulsins í landinu.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Sögumaður heldur umfjöllun sinni áfram og snýr sér að Breiðumýri. Ljóðið fjallar um Sölva en athygli vekur hvernig sögumaður tekur til máls eftir ljóðið. Í þessum texta eru öll orð ljóðsins undirstrikuð en sögumaður tekur fram að svo sé ekki gert í bókinni, þ.e. sögumaðurinn er á þessum síðum að fjalla um fyrri verk Sölva.
Þetta er prýðisdæmi um hvernig Sölvi notar mismunandi sjónarhorn á frumlegan og greinilega skáldlegan hátt. Þar sem ganga má út frá því að hann skrifi þetta sjálfur.

Síða 4, framhlið

Síða 4, framhlið

Saga af djöflinum og hans fylgjendum. Gróteskar lýsingar á því hvernig m.a. djöfullinn étur og drepur Skagfirðinga.

Síða 4, opna

Síða 4, opna

„Enginn maður á landinu getur né staðið, legið, hvílt sig né gert neitt verk, annað en undir þeirra valdi … eftir þeirra tilskipunum, ógnunum og lygavitleysum.“
Þessi tilvitnun af síðunni kjarnar umfjöllunarefnið ágætlega en þar fjallar sögumaður um ægivald íslenska höfðingjaveldisins. Hvernig þeir hafa tangarhald á öllu og öllum í samfélaginu, jafnvel kirkjunni sem virðist að dómi sögumanns boða eitthvað annað en hið sanna guðsorð.

Síða 4, opna

Síða 4, opna

Umfjöllun um tugabrot heldur áfram og sýnt með dæmum hvernig beri að nota frádrátt og margföldun í þeim. Í lok síðunnar hefst kaflinn um deilingu tugabrota.

Síða 5, bakhlið

Síða 5, bakhlið

Áfram er farið yfir níðingsverkin sem unninn eru á Sölva sem heldur áfram að skrifa þrátt fyrir að skrif hans hafi verið gerð upptæk og brennd. Hann verður hins vegar að gæta þess vel að finna góða felulstaði svo það endurtaki sig ekki. Sölvi er píndur til að vinna 10000 dagstörf hvern dag. Þetta orðalag um störf kemur oft fyrir í textanum og stundum er talað um lögstörf. Farið yfir alla þá vinnu sem hann hefur innt af hendi, í varðhaldinu, án þess að hafa fengið greitt fyrir. Vegna þessara miklu afkasta er hann talinn göldróttur eða að hann sé jafnvel djöfullinn sjálfur því enginn venjulegur maður geti afkastað eins og Sölvi gerir.

Síða 5, framhlið

Síða 5, framhlið

Þó ekki sé getið eftirnafna fjallar Sölvi hér, án nokkurs vafa, um góðkunningja sína þá Jóhannes Sölvason og Jakob Pétursson. Nöfn þeirra koma ítrekað upp í umfjöllun Sölva um handtökuna og réttarhöldin á Norðausturlandi árin 1853-54 og er umfjöllunin á þessari síðu mjög áþekk.

Síða 5, opna

Síða 5, opna

Á þessari opnu er lýst þeirri meðferð sem Sölvi má þola í varðhaldi í aðdraganda réttarhaldanna vorið og sumarið 1854. Vissulega er stuðst við staði og persónur sem komu raunverulega við sögu þess tímabils í ævi Sölva. Varast ber þó að meðhöndla þessa frásögn sem heimild um það sem gerðist og ósennilegt að það hafi verið ætlun höfundar. Fremur má álykta að um skáldverk sé að ræða en mörg einkenni þess konar verka prýða fráögnina. Til marks um það má nefna að sögumaður með góða yfirsýn yfir sögusviðið segir sögu Sölva og samtöl birtast á milli sumra þeirra persóna sem eru í sviðsljósi atburðana.
Á fyrri síðu opnunnar eru atburðirnir settir niður á tiltekinn dag þann 6 mars frekar en maí árið 1854. Sölvi er enn í haldi og er rekið hvernig eigur hans eru gerðar upptækar, fjármunir sem lausamunir ýmsir, t.d. verkfæri og því sem eftir var af Sjö miljóna arka bókinni (verk sem kemur ítrekað við sögu í þessum handritum). Sölvi virðist þarna vera vistaður á Laxamýri og og nýttur til vinnu við að gera garð umhverfis túnið. Sérstaklega eru nefndir þeir Jakob Þórarinsson og Stefán Jónsson sem gætu verið gæslumenn hans. Því næst er lýst atburði þar sem Sölvi er barinn þannig að stór sér á honum og síðan komið fyrir í gapastokk. Atburður þessi er sviðsettur af sögumanni og samtöl milli Sölva og gæslumanna hans gæða hana lífi en það hefst á þessum orðum Sölva:
„Ég er Sölvi spekingur – ef þið viljið gera níðingsverk á mér – þá er það ykkar synd, mitt er sakleysið.“ Á eftir fer að því er virðist undarleg lofræða um Sölva um atgervi hans og gáfur sem svo endar með því að þeir skipa honum að leggjast niður svo þeir geti barið hann. Þegar þeir hafa lokið við sér af er hann bundinn aftur og settur í gapastokk yfir nóttina á meðan velta þeir því fyrir sér hvort þeir ættu frekar að drepa hann.
Á seinni síðu opnunnar heldur sögumaður áfram að lýsa raunum Sölva í varðhaldi og flutningum á milli bæja. Hann víkur sérstaklega að ásökunum Sigfúsar sýslumanns um bókaþjófnaðinn sem samkvæmt þessari frásögn er helber lygi. Í Lokin snýr hann sér að innihaldi Sjö milljóna arka bók Sölva og segir að hún hafi aðeins verið stutt ágrip af framferði þeirra höfðingjana.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Lítill snepill þar sem fjallað er um fjandmenn Sölva, meðal annars: amtmanninn Pétur Havsteen, Eggert Briem, Sigfús Skúlason, Sölvi telur upp nokkra af fjandmönnum sínum, m.a. Skúlasen sýslumann og blótar þeim.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Áfram fjallað um djöfulinn, sleðarnir hans koma við sögu en á þeim dregur hann fólkið sem hann safnar saman..

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Hér heldur áfram umfjöllun um Sölva sem fylgir dyggðinni á drottins vegum og vikið að höfðingjunum sem lifa í syndinni.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Framhald af fyrri síðu. Níð sem er tileinkað Kristni Jóhannessyni. Sérkennilegur bragur líkt og á framhlið allt virðist í belg og biðu og vísuorðin misjafnlega löng.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Frásögnin heldur áfram í fyrstu persónu fleirtölu og þeir þorðu ekki að berja þá er sagt en líka vegna þess að þeir væru svo brjóstgóðir en þeir segjast hafa haft áhyggjur af því að skrattinn fengi illt í höfuðið. Því næst fjallar fyrstu persónu sögumaðurinn um þeirra upplifun af skrattanum og útbúnaði hans sem erfitt er að botna í en greinilega vantar aftan á söguna.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Ljóð sem virðist vera ein samhangandi frásögn á bæði framhlið og bakhlið. Erfitt að greina einhver skil á milli erinda og formið virðist ekki vera mjög fast í reipunum en ljóðlínurnar eru mislangar. Fyrst eru óvildarmenn á Sölva í Ærlækjarseli tilgreindir en síðan beinist athyglin að píslum Sölva og sambandi hans við Guð.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Efst á síðunni er fjallað um hvaða visku Sjö þúsund þúsunda auka bók Sölva geymi. Síðan veltir Sölvi fyrir sér hvort skelfingarnar og þrældómurinn muni nokkurn tíma tala enda og reynir að hugga sig við þá tilhugsun að allar skelfingar geri það að lokum þó hann hafi þurft að þola þær lengur en nokkur annar.
Og svarið virðist vera að finna í lok síðunnar:
„Þannig fjaraði út að ströndum lífsins, að dvína líf Sölva Sólons, án þess hann fengi nokkru sinni eitt augnablik frelsi sitt, eða að njóta þess og lífsins og þó ætlaðist Guð til þess, og skóp hann til þess að útbreiða ljós á jörð … en þeir hindruðu útbreiðslu hins eilífa ljóss og sannleika og guðs í Sölva …“
Þannig endar þessi fimmta örk og sagan af þessari píslargöngu Sölva um gjörvalt landið.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu heldur umfjöllunin frá fyrri síðu áfram en kastljósinu er beint að Kristi sjálfum og píslarsögu hans og gert grein fyrir mismunandi siðum kristinnar trúar.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Þessi síða hefst á umfjöllun um Guð en á síðari hluta síðunnar er stjörnufræðin í brennidepli. Aðalega um fjarlægðir reikistjarna frá jörðu.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Ekkert virðist vera í textanum sem bendir til að Baulu – Steini sé raunveruleg persónu og gróteskar lýsingar á henni og samskiptum þeirra Sölva benda fremur til þess að um skáldskap sé að ræð en lýsingar á raunverulegum atburðum. Hér undi lok frásagnarinnar hefur Baulu – Steini afhjúpað sig sem djöfulinn.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Grafskrift yfir þremur mönnum Stefáni Þorfinnssyni á Skinnastöðum (1826-?), Jóhanni Sölvasyni (1829-1864?) í Ærlækjarseli og Jónasi Helgasyni í Axarfirði (1827-1873).

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Á bakhliðinni er frásögn af einum þessara drauma þar sem djöfullin kemur við sögu og fjall eitt við sem heitir Góafeykir sem er í minna Rússlandi. .
Um miðja síðu byrjar ný frásögn þar sem bæir í heimasveitinni koma við sögu, bæði Skálá og Enni, greinilega vantar aftan á þá frásögn.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu er fjallað um vonda vist hjá vondu fólki í Ærlækjarseli. Guð kemur einnig við sögu en fyrir trúna er Sölvi ofsóttur en þangað sækir hann jafnframt styrk sinn.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Á þessari síðu er efni óskylt skrifreglunum en hér fer kunnuglegur reiðilestur yfir illri meðferð á Sölva sjálfum.

Skjal 1, bakhlið

Skjal 1, bakhlið

Umfjöllun um samband siðfræði og trúfræði heldur áfram. Sölvi leggur áherslu á að ritninguna skuli ekki lesa bókstaflega og að í henni felist ekki siðfræðin heldur sé hún henni til stuðning.

Results 171 to 255 of 423