- IS HSk N00300-A-B-I-4
- Item
- 1840-1860
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Sögumaður fer í fyrstu yfir þær híðingar sem Sölvi má þola en guðdómurinn gagnast Sölva ekki aðeins til stórkostlegra vinnuafkasta. Hann veitir honum styrk til að þola hverja þá raun sem hann þarf að þola.
Sögumaður fjallar um ýmsa þætti guðdómsins sem styrkja Sölva eins og ást guðs og hin „eilífa speki“ sem gera Sölva að þeim vitra og góða manni sem hann er. Öðru máli gegnir um höfðingjana en líf þeirra einkennist af „lífleysi“, spillingu og synd.
Sögumaður fer í fyrstu yfir þær híðingar sem Sölvi má þola en guðdómurinn gagnast Sölva ekki aðeins til stórkostlegra vinnuafkasta. Hann veitir honum styrk til að þola hverja þá raun sem hann þarf að þola.
Sögumaður fjallar um ýmsa þætti guðdómsins sem styrkja Sölva eins og ást guðs og hin „eilífa speki“ sem gera Sölva að þeim vitra og góða manni sem hann er. Öðru máli gegnir um höfðingjana en líf þeirra einkennist af „lífleysi“, spillingu og synd.
Á seinni síðu opnunnar heldur ferð Sölva áfram þó þeir séu nýlega búnir að senda hann um Austur og Norðurland senda þeir hann að stað aftur en í þetta skiptið með passa. Ferðinni er heitið alla leið á suðausturlandið að Stafafelli í Lóni. Sögumaður fjallar almennt um mannvonsku þá sem Sölvi má þola og þær birgðir sem hann má bera. Undir lok síðunnar fjallar sögumaður um hversu mikið veröldin hafi farið á mis við vegna þess hvernig ilskan og grimmdin hafi halið Sölva frá þeim störfum sem hefðu verið til mikilla bóta.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Efst á síðunni er fjallað um hvaða visku Sjö þúsund þúsunda auka bók Sölva geymi. Síðan veltir Sölvi fyrir sér hvort skelfingarnar og þrældómurinn muni nokkurn tíma tala enda og reynir að hugga sig við þá tilhugsun að allar skelfingar geri það að lokum þó hann hafi þurft að þola þær lengur en nokkur annar.
Og svarið virðist vera að finna í lok síðunnar:
„Þannig fjaraði út að ströndum lífsins, að dvína líf Sölva Sólons, án þess hann fengi nokkru sinni eitt augnablik frelsi sitt, eða að njóta þess og lífsins og þó ætlaðist Guð til þess, og skóp hann til þess að útbreiða ljós á jörð … en þeir hindruðu útbreiðslu hins eilífa ljóss og sannleika og guðs í Sölva …“
Þannig endar þessi fimmta örk og sagan af þessari píslargöngu Sölva um gjörvalt landið.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hefst á þessum orðum: „Þessir tveir uppáhalds synir og vinir andskotans“
umfjöllun um þessa syni andskotans og fjandmenn Sölva einkum í tengslum við bækur hans og. Í því samhengi nefnir hann Pétur Pálmason og bók sína hina helgu Sjömilljóna auka bók.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Saga af djöflinum og hans fylgjendum
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Saga af djöflinum og hans fylgjendum. Gróteskar lýsingar á því hvernig m.a. djöfullinn étur og drepur Skagfirðinga.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Skrifreglurnar kynntar lið fyrir lið
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu má finna ráðleggingar um hvernig megi skipta stórum tölum í skiljanlegri einingar. Aðferðin felst í því að skipta stórum tölum í flokka með því að setja lítil strik undir þær sem aðgreina þá í mismunandi flokka sem hver stendur fyrir mismunandi einingar, t.d. tugi og hundruði. Aðferðina útskýrir Sölvi með dæmi en neðst á síðunni byrjar svo annar kafli sem fjallar um samlagningu.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu er niðurlag kaflans um samlagningu og henni fylgt eftir með dæmi áður en kafli um frádrátt tekur við.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Niðurlag kaflans um frádragningu og kafli um margföldun hefst með útskýringum og dæmum.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu er gert grein fyrir tugabrotum og hvernig eigi að leggja þau saman.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu boðar Sölvi trú sína, hann segir frá hvernig líf hans er helgað þjónustu við Guð og eggjar í framhaldinu lesandann til að gera slíkt hið sama, að gegna því „embætti“ sem Guð felur honum.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Sögumaður boðar trú og speki Sölva af áfergju til lesandans sem er ávarpaður. Hann gerir grein fyrir smáatriðum er varðar þroska og framgang sálarinnar hérna megin grafar sem hann skiptir upp í fimm stig og á því efsta: „fer maðurinn að geta deilt fyrst sál eilífðarinnar, eða að sjá: að geislarnir koma frá einni uppsprettu …“ Með fimmta stiginu endar tröppugangur í þroska sálarinnar sem mun halda áfram um alla eilífð hinum megin grafar.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessum síðum heldur áfram umfjöllun um samband siðfræði og trúfræði. Bornir eru saman ólíkir siðir kristinnar trúar og fullyrt að í siðbótinni felist aðgreining á milli sifræði og trúfræði sem sé því ekki að finna í kaþólskum sið, heldur sé samþætt.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessum síðum er umfjöllunarefnið samband siðferðis og trúarfræði eins og á fyrri síðum þessa kafla, jafnframt er fjallað um andstæðupari sannleika og lygi. Höfundurinn notar ritninguna sér til stuðning og vitnar jaframt í kenningar heimspekinga, sérstaklega Kant og Fichte.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu heldur umfjöllunin frá fyrri síðu áfram en kastljósinu er beint að Kristi sjálfum og píslarsögu hans og gert grein fyrir mismunandi siðum kristinnar trúar.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hér virðist vera á ferðinni einhver formáli úr bók Sölva en hann fjallar hér um menntunar hlutverk skáldskapar. Hann leggur áherslu á að fegurðin sé hluti menntunar og að enginn geti talið sig menntaðan án þess að þekkja hana.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Fjórða og fimmta grein siðfræðibókarinnar
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Þessi síða sker sig nokkuð úr en hér virðist umfjöllunaefni vera persónulegra.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Þessi örk er greinilega hluti af siðfræðibók Sölva því hér eru nokkrar viðbætur við þriðju grein hennar og þær fjalla um samband siðfræði og trúar, einkum um hvernig siðbótin hafi leitt hið sanna samband þar á milli í ljós andstætt harðstjórnaranda kaþólsku kirkjunnar.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hér heldur áfram umfjöllun um Katlamálsskjólu en ólíklegt er að þessi síða komi í beinu framhaldi af þeim tveim fyrstu en augljóslega er þetta sama umfjöllun, þ.e. tilraun til að henda reiður á rúmmálseiningu sem notuð er í Jónsbók og heitir Katlamálsskjóla.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Þessi síða hefst á umfjöllun um Guð en á síðari hluta síðunnar er stjörnufræðin í brennidepli. Aðalega um fjarlægðir reikistjarna frá jörðu.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Sölvi segir strax í fyrstu málsgrein síðunnar að hann geti ekki fjallað meira um stjörnufræði eða nokkuð annað i bili vegan kvala og þrældóms sem hann má þola. Á eftir fer almenn umfjöllun um píslir Sölva.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Síðan hefst á hugleiðingum um dauðann og samband sálar og líkama því næst snýr Sölvi sér að nafngreindum prestum sem hann telur vitlausa og ekki skilja hvað felist í sögninni að sálast.
En þetta eru Jörgen Kröyer prestur á Helgafelli í Reykjadal, nafngreindur prestur á Skinnastöðum (en erfitt er að greina hvert seinna nafnið er en það er líklega Hjörleifur Guttormsson sem var prestur á Skinnastöðum frá 1849 – 1870) og loks Jón Ingjaldsson prestur á Húsavík.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu er fallað um tilgang lífsins og Guð. Lífið er eilíft og það er líka sannleikurinn og spekin. En Guð stjórnar sköpunarverki sínu því ekkert í alheimi getur breytt vilja Guðs því hann er eilífur og almáttugur.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Handritið hefst á níðvísu sem Sölvi kallar „Grafskrift“ Jóa Sölvasonar í Ærlækjarseli sem fær fær ekki falleg eftirmæli frá Sölva. Á eftir fylgir frásögn Sölva sem fjallar greinilega um þau þáttaskil þegar Sölvi var fluttur frá Ærlækjarseli til Húsavíkur árið 1854 þar sem var réttað yfir honum og hann loks dæmdur betrunarvistar í Kaupmannahöfn. Handritið virðist vera ritað bæði í Ærlækjarseli og á Húsavíkurbakka hjá sýslumanninum. Fyrst virðist hann vera í Ærlækjarseli þaðan sem hann býst við að verða fluttur á Bakka (Húsavíkurbakka) til Skúlasonar. (Hér er væntanlega átt við Sigfús Skúlason sýslumann sem kallaði sig Sigfús Schulesen. Sölvi virðist rita nafn hans á ýmsa vegur en notast yfirleitt ekki við skírnarnafnið). Sölvi segir upp og ofan af því sem fram fer og augljóst er að Sölvi býst ekki við öðru en að fá dóm fyrir sakir sem hann sver af sér. Þar sem frásögninni sleppir virðast hafa liðið þrír dagar frá því hann kom til Schulesen sýslumanns.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
„Segir þannig frá: að þá kom hann í Fnjóskadal,“
Hallgrímur Bjarnason og Hallgrímur Gíslason eru nefndir í þessum texta sem er einn samfeldur reiðilestur sem virðist beint að þeim tveimur.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Uppboðsgerð [Flugumýri? Víðivellir?]. Ódagsett
Part of Flugumýrarskjöl: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
„Blessuð náttúran! Og öll niðurröðunin í henni, hvernig allt er í jafnvægi.“
Hér fjallar Sölvi um lífsspeki sína sem er um margt áhugaverð og er testinn lofgjörð um náttúruna og alföðurinn. Þessa speki Sölva má tengja beint við hugmyndir þeirra heimspekinga sem mest voru áberandi í hugmyndafræði rómantíkurinnar.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hér heldur áfram frásögnin af djöflinum og fylgjendum hans hér á Íslandi. Um miðja síðu snýr hann sér að sjálfum sér og hvernig hann er ógn við djöfulinn og hans málstað. Það kemur fram hvernig hann er kúgaður og píndur, rétt eins og allir þeir sem voga sér að ihuga að snúa frá villu síns vegar og snúa sér að dyggðinni og sannleikanum á drottins vegum.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
„Draumur eins manns sem svaf altént með lokuð augun opin og gerði þannig alla drauma sína að sannindum, fullvissu og trú.“
Umfjöllun um speking vísindana sem fær vitranir sínar af alföðurnum.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hér má finna lofgjörð um Sölva sjálfan og verk hans.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Fyrri hluti síðunnar virðist vera endir á frásögn sem vantar framan á en umfjöllunarefnið er kunnuglegt. Þar er fjallað um illmennin sem nýðast á Sölva. Enginn er nefndur á nafn en þeim blótað hressilega.
Á seinni hluta síðunnar vendir sögumaður kvæði sínu í kross og textinn sem á eftir fer virðist vera bæn hans til Guðs en hann ávarpar hann beint. Bæn þessi heldur áfram á bakhlið síðunnar.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Framhald af bæn Sölva.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
„Góðurinn minn! Hlýddu því: Hafðu ekki hálf…? á neinu sem þú gjörir: ef það er rétt, gjörðu það með alúð, sé það rangt láttu það ógjört.“
Þannig hefst síðan með ávarpi beint að lesandanum og á eftir fylgir nánari umfjöllun um kosti hinnar réttu breytni sem þarna er boðuð. Þar kemur Guð almáttugur að sjálfsögðu við sögu og spekingurinn sjálfur.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
þetta er framhlið
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Vísa í sex erindum um Skagfirðinga. Á eftir fylgir nánari útlistun á misgjörðum þeirra í garð Sölva.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessari síðu og þeirri næstu er endirinn á sögunni af Flóres og Blankiflúr.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Á þessum síðum má sjá sögu af djöflinum og hans framgöngu á Íslandi. Þema sem kemur nokkuð oft fyrir í handritum Sölva. Þá er því lýst hvernig djöfullinn fer um og safnar saman fólki sem hann á sálina í og leikur það oft grátt með ýmsum gróteskum hætti. Oft virðist vera um að ræða hefðbundna frásögn þar sem lýst er samskiptum Sölva við helstu fjandmenn sína, þar sem þeir eru nafngreindir en síðan fer frásögnin út í fantasíu sem stundum virðist tengd við drauma Sölva. Í þessari sögu eru nafngreindir menn sem sannarlega voru uppi og reyndust Sölva ekki sértaklega vel ef marka má þessa frásögn. Jóhannes nokkur frá Laxamýri og synir hans þeir jón og Kristján fá allir slæman vitnisburð frá Sölva. Hóp presta telur hann upp og segir þá alla vera á vegum andskotans en ekki drottins. Þetta voru þeir Björn Þorsteinsson (1805-1874) prestur á Stafafelli í Lóni. Bjarni Sveinsson á Múla í Skriðdal. Páll Magnússon (1801-1860) prestur í Sandfelli í Öræfum.
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Hér eru ýmsir kynntir til sögunar sem fylgismenn og fornarlömb djöfulsins, til dæmis Allt heimilsfólkið á Ketilsstöðum á Völlum 1853, allt heimilisfólkið á Valþjófsstað, allt heimilisfólkið á Hofi í Eyjarfirði, allt heimilisfólkið og allt heimilisfólkið á Sauðanesi á Langanesi
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Part of Sölvi Helgason: Skjalasafn
Sögumaður fjallar áfram um þessa ferð Sölva þar sem hann selur og afhendir gripi fyrir höfðingjana, hann víkur að guðdóminum og skilningi Sölva á honum eins og kemur fram í tilvitnunni hér að neðan en Sölvi muni síðar birta alla sína speki í Sjö þúsund þúsunda auka bók sinni.
„… hans og speki, og þekkingu hans á öflunum, lífsins, ljósins, náttúrunnar og andaheimsins“
Efst á seinni síðu opnu:
„Þér undrist ekki á því heiðvirðu lesarar mínir! Þótt ég viti sannleikann um mig í bókunum mínum, yfir gáfur þær er Alfaðir gaf og gefur Sölva“
Þessi byrjun á seinni síðu opnunnar er athyglisverð, hér ávarpar sögumaðurinn lesandann og gefur um leið upplýsingar um sjálfan sig og um leið hægt að skilja það svo að sögumaður og Sölvi séu einn og sami maðurinn.
Frásögnin af Sölva sem er gæddur gjöfum Alföðursins heldur áfram, í bókum hans má lesa um sannleikann enda er hann á drottins vegum, sannleikans og dyggðarinnar gegn lyginni og syndinni.