Showing 988 results

Archival descriptions
Text
Print preview Hierarchy View:

988 results with digital objects Show results with digital objects

Sveitablaðið Stígandi 1890-1891

Sveitablaðið Stígandi sem "nokkrir Hólamenn" gáfu út 1890-1891. Sveitablöðin voru handskrifuð rit sem gengu manna á millum. Fyrsta blað Stíganda er dagsett 20. desember 1890. Á fyrstu síðu er "Ávarp til Hólahreppsmanna". Þar segir:
"Það er orðið svo almennt viðurkennt að eigi þarf að taka það hér fram, hve mikla þýðingu það hefur fyrir andlegt líf mann að sem greiðastur vegur sé á samræur meðal þeirra. En sökum þess hve erfitt er að sækja málfundi, þá hafa bækur, þjóðblöð, sveitablöð og fl. þvl. verið skráð, til að bæta úr þeim erfiðleikum, sem málfundir hafa í för með sér.
Vér Hjaltdælir höfum eigi fengið orð fyrir að vera forkálfar í framfara málum, né neinu því er að félagsskap hefir lotið. En allt fyrir það, þótt mörgum hafi verið eiginlegt að bauka sem mest fyrir sig, þá mönnuðum vér oss þó svo upp í fyrra haust að koma á fót mánaðarsamkomum í Lestrarfélagi voru og að halda úti blaðinu "Hjalta" sem var lesið upp á fundum félagsins. Á aðalfundi lestrarfélagsins á síðastliðnu voru var ákveðið að halda áfram samskonar fundafélagi á næsta vetri og blaðið Hjalti héldi áfram tilveru sinni. Voru því á nefndum fundi, kosnir þrír menn í ritstjórn blaðsins og boðað til fundar fyrsta sunnudag í vetri, og skyldi þá lesið upp blað félagsins. Þó að allt þetta væri samþykkt með nær því öllum atkvæðum, þá lagðist það þegar á fundinum í grun einstakra, að fundar- og blaðfélagi Hjaltdælinga væri stungið það svefnþorn er eigi mundi úr hrökkva á næsta hausti. Ástæðan til þessa var sú, að á fundinum kom það í ljós, að enginn vildi án endurgjalds bera einn þann átroðning er fundirnir hlytu að hafa í för með sér. Fundurinn áleit, að lakara væri að skipta um fundarstaði yfir veturinn og var því samþykkt að verja 10 kr. af fé félagsins til fundarhaldskosnaðar yfir allt árið.
Svo kom sumardagurinn fyrsti í vetri, en enginn kom á fund og ekkert blað kom út og til þessa dags, hefir eigi bólað á neinum framkvæmdum í þessa stefnu.
Til þess nú, að reyna að gjöra hreppsbúum hægara með að talast við á þessum vetri þá höfum vér nokkrir Hólamenn, ásett oss, að halda úti mánaðarblaði fyrir sveit vora. Nafn blaðsins er "Stígandi" og er stefna þess, að fræða, skemmta og benda til þess er betur má fara. Eigi mun Stígandi verða myrkur í máli, en forðast vill hann persónuleg meiðyrði. Vér útgefendur svörum til laga ábyrgðar á nafnlausum ritgjörðum og gefum oss útgefendum kost, að sem flestir af hreppsbúum vildu taka til máls og senda ritgjörðir í Stíganda. Ef þeir vilja halda nafni sínu leyndu, þá geta þeir snúið sér til hvers af kennurum og skólapiltum á Hólum er þeir vilja eða bezt trúa, og verður þá séð um , að ritgjörðin komist til ritstjórnar er ræður úrslitum, hvort hún skuli takast í blaðið eður eigi.
Vér útgefendur treystum því, að hreppsbúar greiði sem bezt fyrir göngu Stiganda og biðjum þá svo vel gjöra og rita á hvert blað komu og farardag hans frá hverju heimili. Ef einhversstaðar er tafið fyrir göngu blaðsins án nauðsynja og að óþörfu, þá hættir það göngu sinni til þeirra bæja.
En ef svo skyldi vera að einhverjir vilja eigi fá blaðið til aflestrar gegn því að flytja það til þess heimilis, sem ákveðið er í boðleið Stíganda, þá eru þeir hinir sömu beðnir að skýra frá því í fyrsta atölublaði hans.
Vér óskum sveitungum vorum góðs vetrar og að Stígandi geti lagt lítinn skerf til þess að agjöra oss gagn og skemmtun á þessum yfirstandandi vetri."

Síða 01, bakhlið

Sögumaður kynnir það sem á eftir fer sem grein. Hann ávarpar lesandann og fræðir hann um undur alheimsins. Fjallar um alföðurinn og eilífðina og virðist því vera hluti af speki og trúarkerfi Sölva. Efnið er ekki í neinu samhengi við það sem er á framhliðinni en greininni virðist ekki lokið neðst á síðunni og vantar því botninn.

Síða 01, framhlið

Fyrirsögnin er mynduð úr nokkrum útgáfum af skrautskrifuðum upphafstöfum Jóns Bergþórssonar.
Frásögnin hefst á því að Sölvi greinir frá bón Jóns Bergþórssonar um að hann riti upphafsstafi hans í skrautskrift. Sölvi hefur væntanlega hafnað þeirri bón ef marka má einkunnina sem Jón fær. Hann úthúðar fleiri mönnum þarna í sveit án þess að nafngreina nein sérstakan en blaðsíðan endar á trúarlegri lofgjörð um mikilvægi þess að fylgja Guði.

18.09.1866

Uppskrift og virðingar hreppstjórans í Holtshreppi á eigum Kristrúnar Gísladóttur í Haganesi.

Skjal 11, seinni síða á opnu

„Enn af því guð var með honum, og hafði gefið honum meira vit og krafta og þekkingu á náttúrunni …“
Áfram heldur frásögnin af djöflinum en á þessari síðu er fjallað um guðdóminn og trú Sölva. Hvernig hann í krafti trúar sinnar getur veitt andskotanum mótspyrnu og hvernig er reynt að brjóta hann niður í þeirri von að hann snúi af guðsvegum og djöfulinn fái sínu framgengt.

Skjal 11, bakhlið

Hér dregur til tíðinda, djöfullinn ætlar að taka með sér hóp af fólki til helvítis. Þar eru nefndir meðal annara: Jónas Helgason, Stefán Þorfinnsson, Sigurð Jónsson, Stefán Hjörleifsson, allir á Skinnastöðum. Þóra, Oddný og þrjár aðrar konur, auk hjónanna á Breiðumýri Allt þetta fólk ætlaði djöfullin handa sér á páskunum en tvær konur verða eftir.
„þetta allt fólk(ógr.) ætlaði andskotinn til páskanna handa sér, djöflunum þeim þar í helvíti sem hann hélt mest uppá, nema gömlu frúnna á Breiðumýri og Guðlaugu Björnsdóttur á Skinnastöðum, gamlar hórur djöfulsins. Þær áttu að vera hórurnar hans um alla eilífð“
Undir lok sögunnar virðist hersingin haf tekið drepsótt og læknar koma við sögu, þeir Oddur Stefánsson, Eggert Jónsson og Jón Þorsteinsson.

Skjal 1, framhlið

Á þessari síðu er ýmsum einkennum Íslendinga lýst. Byrjað á Austfirðingum en síðan almennt um Íslendinga. Sérstaklega er fundið að hversu mjög þeir eru hændir að rímunum og fullyrt að þeir byrji að kveða um leið og tveir eða fleiri eru saman komnir.

Skjal 11, fyrri síða í opnu

Hér heldur áfram frásögnin af djöflinum og fylgjendum hans hér á Íslandi. Um miðja síðu snýr hann sér að sjálfum sér og hvernig hann er ógn við djöfulinn og hans málstað. Það kemur fram hvernig hann er kúgaður og píndur, rétt eins og allir þeir sem voga sér að ihuga að snúa frá villu síns vegar og snúa sér að dyggðinni og sannleikanum á drottins vegum.

Skjal 1, bakhlið

Grafskrift yfir þremur mönnum Stefáni Þorfinnssyni á Skinnastöðum (1826-?), Jóhanni Sölvasyni (1829-1864?) í Ærlækjarseli og Jónasi Helgasyni í Axarfirði (1827-1873).

Skjal 11, framhlið

Frásögn af djöflinum og ferðum hans um landið þar sem fylgjendur hans hljóta grimmilega og jafnvel hláleg örlög eftir meðferð hans.
Margt fólk er nefnt í þessari sögu, til dæmis Jóhann Sölvason (1829-1864), Kristján í Ærlækjarseli og annað heimilisfólk þar á bæ og Jakob Pétursson í Breiðumýri (1790-1885).

Skjal 9, bakhlið

Á bakhliðinni er sama umfjöllun um alföðurinn og náttúruna sem síðan leiðir Sölva að eigin píslarsögu en hann sækir styrk sinn í drottinn og náttúruna.

Skjal 10, framhlið

„draumaengillinn segir það sálunni“
„Tunglið, Hvar þar er á sinni braut“
„Sálin sjálf á sinni braut“
Greinilegt að Sölvi telur stöðu himintunglanna hafa áhrif á sálarlíf mannsins í draumi og í vöku. Í fyrstu lýsir hann eðli drauma en á eftir virðist fylgja draumur með kunnuglegu stefi. En þar kemur djöfullinn við sögu og gróteskar lýsingar á hans framferði.

Skjal 1, bakhlið

Áfram fjallað um djöfulinn, sleðarnir hans koma við sögu en á þeim dregur hann fólkið sem hann safnar saman..

Skjal 3, framhlið

Frásögn af raunum og yfirnáttúrulegum kröftum Sölva. Fólk er víst hrætt við hann því það telur hann hafa krafta sína frá djöflinum en samkvæmt sögumanni passar það ekki vegna manngæsku hans.

Skjal 1, framhlið

Framan af ávarpar sögumaður lesandann og leggur honum lífsreglurnar en undir lokin beinir hann athyglinni að spekingnum Sölva og hans miklu afrekum. En hann fullyrðir að lykill allrar þekkingar sé fundinn af sjálfum Sólon spekingi.

Skjal 1, opna

Framan af ávarpar sögumaður lesandann og leggur honum lífsreglurnar en undir lokin beinir hann athyglinni að spekingnum Sölva og hans miklu afrekum. En hann fullyrðir að lykill allrar þekkingar sé fundinn af sjálfum Sólon spekingi.
Áfram er fjallað um speki Sólons og dýrð drottins dásömuð. Á seinni síðu opnunnar er ljóð undir fornum háttum í ellefu erindinum. Umfjöllunarefnið er það sama eða speki guðs sem Sölvi boðar. Í formála að ljóðunum segir sögumaður að það sé eftir Sölva og tekur fram að hann sé flámæltur sem hlýtur að koma með einhverju móti fram í ljóðinu.

Skjal 1, bakhlið

Hér heldur áfram umfjöllun um Sölva sem fylgir dyggðinni á drottins vegum og vikið að höfðingjunum sem lifa í syndinni.

Results 426 to 510 of 988