Showing 8601 results

Archival descriptions
File
Advanced search options

Find results with:

in
Add new criteria

Limit results to:

Filter results by:

Filter by date range:

Use these options to specify how the date range returns results. "Exact" means that the start and end dates of descriptions returned must fall entirely within the date range entered. "Overlapping" means that any description whose start or end dates touch or overlap the target date range will be returned.
Print preview Hierarchy View:
Ascending

68 results with digital objects Show results with digital objects

Draumur Sölva

„Draumur eins manns sem svaf altént með lokuð augun opin og gerði þannig alla drauma sína að sannindum, fullvissu og trú.“
Umfjöllun um speking vísindana sem fær vitranir sínar af alföðurnum.

Frásögn af djöflinum

Það virðist vanta framan á þessa frásögn en hér er á ferðinni skáldskapur um ferðir djöfulsins um Ísland og hvernig hann leikur fylgismenn sína en það eru nafngreindir menn sem komu við sögu Sölva í veruleikanum.
Þar á meðal eru: Björn Halldórsson í Laufási, Stefán Gunnlaugsson, Jónas Jóhannsson á Laxamýri og Schulesen sýslumaður.
Frásögnin snýst um hvernig djöfullinn leikur þessa menn og eru lýsingarnar vægast sagt gróteskar. Hann slítur til að mynda undan þeim miskunarlaust og notar eistun í talnaband.

Spurningar í landafræði

Á þessum síðum er að finna ýmis konar spurningar í landafræði. Engin svör er þó að finna við spurningum þessum sem eru tölusettar í 89 liðum.

Lýsing á Sléttuhlíð og Höfðasókn

Á þessari síðu er sams konar samræða og fyrr var fjallað um í þessum flokki og umfjöllunarefnið það sama, þ.e. spurt er um mörk Sléttuhlíða og Höfðasóknar og um prestakall Fellssóknar en fleiri voru spurningarnar ekki að þessu sinni.

Um yfirnáttúruleg afköst og dvöl á Breiðumýri

„Þó verst við höfund þessarar bókar …“ þessi tilvitnun gefur til kynna að um sé að ræða brot úr einhverri bók eftir Sölva. Mögulega þeirri sem svo oft er nefnd sjö miljóna arka bókin.
„Það er þó merkilegt, það þori að skamma Sölva ... fyrst það heldur að hann sé sjálfur djöfullinn.“
Hann talar almennt um stöðu sína gagnvart höfðingjunum og víkur að vist sinni á Breiðamýri. Fer með kunnulega rullu um yfirnáttúruleg afköst sem eru af almenningi eignuð djöflinum sjálfum.

"Aðsendur draumur sannleiksins ..."

Hluti af umfjöllun um Norðra sem sögumaður virðist bendla höfðingjana við. Annars er fjallað almennt fjallað um villu Íslendinga á vegum syndarinnar og fjallað um dýr drottins.

Eftir ýmsa höfunda

Samtíningur af kvæðum og ljóðum á lausum blöðum ásamt uppköstum. Flest handskrifuð en einnig prentuð.
Flest rituð án höfunda

Höfundar sem eru nefndir:
Jón Árnason
Ólafur Björnsson
Skáld-Rósa
Sigurður Breiðfjörð
Nield Skáldi
Jóhann gyllir
Guðmundur Pálsson
Sigvaldi Jónsson
Magnús á Steiná
Jón á Víðimýri
Guðrún Pálsdóttir "Skálda" (1815-1890).
Ingimundur Brandsson bóndi Ystabæli
Jón Ketilsson Jónssonar frá Hliði á Álftanesi
Þórunn Bjarnadóttir
Jón Árnason frá Víðimýri 1876
Tryggvi H. Kvaran, Vor í Skagafirði
Símon Dalaskáld
Þóra Valgerður
Steingrímur Thorsteinsson
Kristján Ólafsson, Húsavík
Hjörtur Kristmundsson
Benedikt frá H

Kvæði með ónafngreindum höfundum:
Síðsumarnótt
Sljettubönd,
Rauðkumál
Eitt lítið tittlingskvæði tileinkað Lillu
Vinátta
Hann talar við frúna sína
Yndisfríða Oddný mín..
Það var fram við höfn..
Hallaði ég oní hjónarúm

  1. júlí
    Þingvísa
    Á Burstafelli
    Er kvelda tekur og kólnar..
    Kvæði um Laugu og Hólmfríði
    Um Þorberg
    Giv mig en blomst, mens ég lever
    Bjuggu menn engan bautastein
    Brakar í kerfinu meir og meir

"Góðurinn minn! Hlýddu því ..."

"Góðurinn minn! Hlýddu því: Hafðu ekki hálf…? á neinu sem þú gjörir: ef það er rétt, gjörðu það með alúð, sé það rangt láttu það ógjört.“
Þannig hefst síðan með ávarpi beint að lesandanum og á eftir fylgir nánari umfjöllun um kosti hinnar réttu breytni sem þarna er boðuð. Þar kemur Guð almáttugur að sjálfsögðu við sögu og spekingurinn sjálfur.

Sagan af Flóres og Blankiflúr með inngang (nr. 21)

Hér er á ferðinni endursögn á þýddri riddarasögu samkvæmt minni segir í formála. Hafa skal í huga að sagan byrjar á bakhlið fyrstu síðu en á framhliðinni er texti sem greinilega er ótengdur sögunni. Þar eftir kemur sagan óslitin fram að 23 og síðasta kafla sögunnar en bláendinn vantar þar sem hann er á fyrstu síðu sögunnar um Júlíen og Fleurie. Endursögn Sölva er býsna nákvæm en þó ekki alveg orðrétt og óhætt að segja að minni Sölva sé með nokkrum ólíkindum ef hann skrifar þetta aðeins eftir minni. Auk þess er vert að veita því athygli að ýmis konar pappír og mismunandi blek virðist notað en þrátt fyrir það er samfella í sögunni, ekkert virðist vanta inn í handritið. Endirinn er ekki hér en hann ér á fyrstu síðu sögunnar um Júlíen og Fleurie.
Sagan fjallar um ástir þeirra Flóres og Bankiflúr en þau alast upp saman undir handarjaðri móður Blankiflúr sem er kristin. Þegar faðir Flóres sem er heiðinn konungur uppgötvar ástir þeirra skilur hann þau hvort frá öðru. Flóres sendir hann úr landi áður en hann selur Blankiflúr í kvennabúr konungs í fjarlægu landi.
Þegar Flóres kemur heim er honum fyrst tjáð að Blankiflúr sé dáin en fær að vita hið sanna áður en hann tekur eigið líf. Við svo búið heldur hann af stað til að finna Blankiflúr. Hann finnur hana og tekst að frelsa og þau lifa hamingjusöm það sem eftir er, í kristni að sjálfsögðu.

Um flutning Sölva sem fanga

Í þessu handriti lýsir Sölvi illri meðferð á sér þegar hann er fluttur í varðhald á milli bæja i Svalbarðshreppi á Langanesi. Hann nafngreinir Sigfús Jónsson og Jón Jónsson sem fylgdarmenn sína. Upphaf frásagnarinnar bendir til þess að ferðalagið hafi verið lengra en hún hefst svo: „Nú fóru níðingarnir á stað með Sólon speking, út á sljettuna …“ Af fráögn Sölva má ráða að Jón þessi hafi verið vinnumaður hjá Ólafi bónda á Ytra – Álandi og Sigfús þessi lausamaður bróðir konu Guðmundar í Flögu. Fyrsti viðkomustaður þeirra var Svalbarð en Sölva líkaði illa móttökur séra Vigfúsar Sigurðssonar og heimilisfólks hans. Þar virðast þeir hafa stoppað stutt við en haldið áfram yfir Svalbarðsá með viðkomu í Garðstungu og síðan yfir Tunguá og síðan eftir fjallgarðinum og í Sjóarland (Sævarland). Þar endar ferðalýsing Sölva líkast til hefur dagleiðin endað þar. Sölvi nefnir heimilisfólk allt á Sjóarlandi en þar bjuggu Gísli Sigfússon og kona hans Margrét Ólafsdóttir ásamt börnum sínum Gunnari og Sigríði.
Fólki þessu lýsir Sölvi sem heimsku en nefnir ekki að þau hafi komið sérstaklega illa fram við hann en fer nokkuð ítarlega yfir framkomu og slæma meðferð af hendi fylgdarmanna sinna, þeirra Sigfúsar og Jóns. Sérstaklega tekur hann fram að meðferð sú hafi verið fyrirskipuð af hreppstjóranum í Flögu Guðmundi Jónssyni. Þessi illa meðferð fólst m.a. í að neita Sölva um mat og drykk en hann segir þá hafa bent þegjandi á árnar þegar hann bað þá um eitthvað að drekka. Sömuleiðis segir Sölvi þá hafa látið hann bera þá yfir vatnsföllin á leiðinni. Stefán nokkurn Jónsson nefnir hann líka sem illmenni sem kemur illa fram við hann.

Sagan af Julien og Fleurie

Hér er saga eða ævintýri af systkinunum Júlíen og Fleurie. Þau eru af aðalsættum og búa við allsnægtir. Júlíen, ólíkt systir sinni, kemur illa fram við flækinga sem leita ásjár hjá fjölskyldunni. Þegar hann hefur í tvígang hafnað fólki sem þarf á hjálp að halda leggur maður í röðum mötli á hann álög sem setja hann í spor allslaus flækings. Hann er fluttur út í skóg ásamt systur sinni sem vildi af góðmennsku sinni fylgja honum. Þar eru þau skilin eftir og þurfa að bjarga sér sjálf og reiða sig á góðmennsku þeirra sem á vegi þeirra verða.
Sagan gerist í Bordeaux í Frakklandi í kringum 1820 – 30 en óvist er um uppruna hennar. Enginn titill er á sögunni en Sölvi setur nafn sitt undir undir hana. Það gerir hann ekki við riddarasöguna af Flóres og Blankiflúr, hvort það bendi til þess að Sölvi hafi sjálfur samið söguna skal ósagt látið en líklegra er að um endursögn á einhverju ævintýri sé að ræða.

Handritabrot sem inniheldur hugleiðingar um trú og siðfræði

Greinilega hluti af bók spekingsins um siðfræði. Á þessari síðu er 2.grein en þar fer mest fyrir staðhæfingum höfundsins að verkið sé hans en ekki Jakobs Péturssonar á Breiðumýri sem Sölvi sakar um að hafa skrifað upp handritið og sagt það sína ritsmíð. Á síðunni segir að Jakob kalli sig Sigurgeir, mögulega höfundarnafn.

Bók um siðfræði

Hér er á ferðinni eitt forvitnilegasta handritið í þessu safni sem þarfnast nánari skoðunar. En þetta er handrit að bók Sölva um kristilega siðfræði. Í umfjöllun sinni vitnar Sölvi til Biblíunnar jafnt sem til ýmissa heimspekinga. Hegel, Fichte og Kant nefnir hann alla til sögunar . En Sölvi telur siðfræði kristinna mótmælenda skera sig nokkuð frá öðrum trúahreyfingum þar sem hún er ekki eins bundin af kenningum ritningarinnar
Bókin skiptist upp í nokkra hluta. Sá fyrsti heitir Hugmynd siðfræðinnar. Síðan kemur: Annar partur: Hið góða, sem kærleikans lögmál, eða hið algjöra siðferðislega fyrirmynd. Því næst kemur kafli sem er merktur með þessum hætti: III: Hin siðferðislega fulkomnun mannsins: 59.grein: Sálarinnar velferð og dyggð. Það er nokkuð ósamræmi því þar næst kemur: Þriðji partur: Hið góða sem siðferðislegt ríki. Að lokum kemur kafli sem ekki er númeraður en ber heitið: Líf safnaðarins. Samtals 5 hlutar en álitamáli getur talist hvort bókin skiptist í fimm hluta eða hvort þeir séu þrír og hinir tveir einhvers konar millifyrirsagnir.
Ljóst er að handritið er nokkuð yfirgripsmikið og að sama skapi heilsteypt en þetta virðist vera hreinskrift því á öðrum stað má sjá hluta þess sem er ekki fullgerður. Kaflar handritsins skiptast í mismunandi greinar sem eru tölusettar upp í 85 auk viðbóta við nokkrar greinar. Ekkert virðsit vanta í handritið þó mögulega aftan við það en ekkert sérstakt niðurlag fylgir því virðist vera. Því ætti að vera hægt að fá góða mynd af umfjöllunarefni þess og einkar áhugavert að kanna það frekar, t.d. hvort það eigi sér einhverja hliðstæðu sem Sölvi gæti hafa stuðst við eða hvort um sé að ræða sjálfstæðar ályktanir Sölva um trú og siðfræði sem hann dregur af bæði ritningunni og hugmyndum heimspekinga.

Katlamálsskjóla

Titilinn vísar til rúmmálseiningar sem notuð er í Jónsbók og texti Sölva og útreikningar miða að því að komast að hvert inntak einingarinnar var nákvæmlega. Hann rekur ýmsar heimildir og gerir grein fyrir ýmsum mælieiningum fornum og beitir flóknum óskiljanlegum reiknikúnstum til að komast að hinu sanna.
Seinni síðurnar varpa síðan einhverju ljósu á hvers vegna hann er að velta þessu fyrir sér en þar eru fjandmenn hans Schulesen og Jakob nefndir til sögunnar en þeir vita víst ekki hvað mælieiningin stendur fyrir. Hvernig þetta tengist deilum hans við þessa menn er hins vegar óljóst.

Ýmsar hugleiðingar um trú og siðfræði

Á þessum síðum boðar Sölvi lífspeki sína á almennum nótum, líkt og ráðleggingar til lesenda. Hann ávarpar lesandann ítrekað og jafnvel virðist sem hann sé að ávarpa einhvern ákveðinn mann en á bakhlið síðu fjögur ávarpar hann fimmtán ára efnilegan drykkjuhrút.

Lýsing á Sléttuhlíð

Í formála segir Sölvi þetta eiga að vera landafræði eða sveitalýsing. Hann útskýrir líka formið sem er samræða að hætti frumspekingana. Sölvi útskýrir að spurningarnar verði bornar upp af „Ainu“ og „Bjeinu“ en þeim er svarað af „cinu“ og „Djeinu“ en sérstaklega er tekið fram að sami maðurinn, þ.e. spekingurinn sjálfur standi á bakvið allar þessar persónur.

Frásögn Sölva af slagsmálum sínum við fanta þrjá

Hér fer frásögn Sölva af slagsmálum við þrjá menn. Þorbergur Eiríksson (1831-1896 bóndi í Syðri-Tungu, Tjörneshreppi í S.-Þingeyjarsýslu) réðst á Sölva upp úr þurru. Slær hann svo þungu höggi að hann er næstum rotaður. Því næst ræðst hann á hann ásamt tveimur mönnum öðrum og Sölvi segir þá ætlar að drepa sig. Sölvi var ekki í vandræðum með þessa menn og dróg þá fyrir sýslumanninn Sigfús Skúlason sem gerði mönnum þessum enga refsingu, en sigaði þeim á Sölva, gaf þeim leyfi til að gera hvað sem þeir vildu við hann.

Um fólkið í Ærlækjarseli

Á þessum síðum fjallar Sölvi um vist sína í Ærlækjarsel en þar var hann vistaður í tengslum við réttarhöldin árið 1854 sem enduðu með því að Sölvi var dæmdur til fangelsisvistar í Kaupmannahöfn.

„Segir þannig frá …“

„Segir þannig frá: að þá kom hann í Fnjóskadal,“
Hallgrímur Bjarnason og Hallgrímur Gíslason eru nefndir í þessum texta sem er einn samfeldur reiðilestur sem virðist beint að þeim tveimur.

Um Jón Bergþórsson frá Öxará

Þessi texti fjallar um bón Jóns Bergþórssonar en hann vildi fá upphafsstafi sína skrautritaða. Nokkuð sem Sölvi gerði stundum fyrir samferðamenn sína og velgjörðarmenn. Líklega var Jón þessi fæddur 1797 og dó 1877.

Um slæma vist i Keldunes

Hér lýsir Sölvi vistinni hjá Jóhanni Pálssyni (1821-1862) og Margréti konu hans í Keldunesi. Honum líkar vistinn greinilega ekki vel og þykir nóg um róginn, lygina og fyrirlytninguna. Hann líkir frúnni m.a. við Gróu á Leiti.

Reiðilestur og ráðleggingar

Fyrri hlið síðunnar er reiðilestur yfir einhverjum ónafngreindum þó kemur nafnið kristján við sögu í lokin.
Bakhliðin virðist vera óskyld framhliðinni en þar er Sölvi ávarpaður og honum lagðar lífsreglurnar. Hvernig hann ætti helst að haga sínu lífi.

Um helstu náttúrufyrirbæri á Íslandi (nr. 16)

Ýmsar tölulegar upplýsingar um náttúrufyrirbæri á Íslandi. Eins og t.d. lengd vatnsfalla og hitastig þeirra og hitastig Geysis og ýmsar aðrar upplýsingar um hverinn. Einnig er gerð grein fyrir hæstu fjöllum og legu landsins á jarðarkringlunni, stærð þess og helstu eyjar.

Results 86 to 170 of 8601